13 nieuwe Moonschot-projecten voor een koolstofarme Vlaamse industrie in 2050

400 miljoen euro om samen klimaatambities waar te maken 

Binnen het initiatief ‘Flanders Industry Innovation Moonshot’ werken verschillende partners samen aan doorbraaktechnologieën om onze industrie koolstofcirculair en CO₂-arm te maken tegen 2050. Samen zetten we in op het realiseren van de Vlaamse klimaatambitie, de Europese klimaatdoelstellingen en de afspraken van het Klimaatakkoord van Parijs. De Vlaamse Regering investeert via Moonshot tussen 2020 en 2040 jaarlijks 20 miljoen euro. In totaal gaat het dus om maar liefst 400 miljoen euro.  

Moonshot kadert binnen het Vlaamse clusterbeleid #sterkgroeien 

Het moonshot-initiatief kadert binnen het Vlaamse clusterbeleid, een ambitieus programma dat inzet op sterke en actieve samenwerking binnen een netwerk van ondernemingen, kenniscentra en de Vlaamse overheid. Bijzonder aan de Moonshot is dat dit programma gedragen wordt door alle Vlaamse clusters samen, met één cluster – Catalisti, de speerpuntcluster voor de Vlaamse chemie- en kunststoffensector – in de lead. VLAIO faciliteert de clusterwerking, en samen halen we almaar nauwere banden aan om toe te werken naar een gemeenschappelijk doel: #sterkgroeien naar een duurzame, CO₂-neutrale toekomst voor Vlaanderen.  

13 nieuwe baanbrekende projecten krijgen steun 

Concreet krijgen een aantal baanbrekende projecten, die als finaal doel hebben CO2 te reduceren, steun via een VLAIO-subsidie voor Strategisch Basisonderzoek (SBO). In 2019 werden zo reeds 9 baanbrekende projecten opgestart. De Vlaamse Regering beslist om voor 2020 bijkomend 13 onderzoeksprojecten te steunen, goed voor een totaal van meer dan 19 miljoen euro steun. Dit zijn stuk voor stuk intensieve samenwerkingsverbanden tussen Vlaamse kennisinstellingen UGent, KU Leuven, UAntwerpen, VUB, UHasselt, Bio Base Europe Pilot Plant, IMEC, Von Karman Instituut, VITO en Centexbel. Samen zullen zij deze disruptieve ideeën wetenschappelijk testen in een tijdsbestek van ongeveer 18 maanden tot 4 jaar.  Maak hier kort kennis met de nieuwe Moonshot-projecten: 

• PREFER: Een totaalconcept ontwikkelen waarbij bestaande raffinaderijen tot nog toe onrecycleerbare kunststoffen zoals uit de blauwe afvalzak en andere commerciële stromen kunnen recycleren. 
• MOONRISE: Nieuwe membranen ontwikkelen om chemische basischemicaliën energie-efficiënt op te zuiveren. Dit ter vervangen van het energetisch ongunstige destillatieproces én om reststromen - die nu nog verloren gaan door verbranding - toch te kunnen gebruiken. 
• SYN-CAT: Een combinatietechnologie ontwikkelen op basis van direct zonlicht en hernieuwbare energie om selectief CO₂ om te zetten naar methanol. 
• NANO-CCU: CO₂ in uitstootgassen rechtstreeks omzetten naar waardevolle moleculen voor de chemische industrie.  
• P2O: Twee nieuwe technologieën ontwikkelen om grote verbrandingsovens in de chemische industrie te vervangen. Het verbranden van methaan (als energiebron) wordt vermeden door hernieuwbare elektriciteit te gebruiken die omgezet kan worden in de nodige warmte. Bovendien kunnen door middel van plasmatechnologie chemicaliën gemaakt worden uit restmethaan. 
• FUCATIL: Ondergewaardeerde Vlaamse afvalstromen, zoals oud papier, karton, maïsstro en bierdraf, op een duurzame manier omzetten in industriële chemische bouwstenen door middel van o.a. fermentatie en katalyse.  
• GREEN-B2B: Met behulp van micro-organismen papier- en kartonafval omzetten naar duurzame chemicaliën zoals butadieen. CO₂ die tijdens de fermentatie vrijkomt, wordt meteen opnieuw verbruikt tijdens het proces zelf. 
• Multilayer: Onderzoek naar verschillende recyclagetechnieken met als doel de meest waardevolle materialen te recupereren uit meerlagige plastic verpakkingen, die uiterst moeilijk te recycleren zijn. 
• RENOVATE: Uit ongewenste vervuilingen (zoals o.a. kleurstoffen) de plastics verwijderen om de kwaliteit van de gerecycleerde kunststoffen te verbeteren.  
• C²O: Met behulp van licht en temperatuur chemische processen versnellen om zo essentiële bouwstenen voor de chemische industrie te produceren. 
• RASCON: Binnen dit project wordt CO₂ verwijderd uit verbrandingsgassen, zonder gebruik te maken van warmte, om de werkbare afvangstoffen (aminen) automatisch te regenereren. 
• Upheat-INES: Hoge temperatuur warmtepompen ontwikkelen om bestaande restwarmte te gebruiken in industriële processen.  
• TACBIO: Een nieuw biogebaseerd proces realiseren als duurzaam alternatief voor de huidige petrochemische processen. Hiervoor worden eencellige organismen ingezet om belangrijke chemische producten te maken in zure omgevingen met een hoge temperatuur. 

4 thema’s voor het onderzoek van de toekomst 

Deze 13 projecten kaderen binnen 4  overkoepelende thema’s, gedefinieerd in het Moonshot-programma en die voortbouwen op de expertise en ervaring die vandaag al in Vlaanderen aanwezig is: 

1. ‘Biogebaseerde chemie’  onderzoekt hoe hernieuwbare en klimaatvriendelijke grondstoffen zoals biomassa vervuilende fossiele grondstoffen kunnen vervangen. In dit traject worden projecten rond lignine (een soort natuurlijke afvalstof), suiker als grondstof, en biorafinaderijen gesteund. 
2. ‘Circulariteit van koolstof in materialen’ legt de nadruk op onderzoek naar het recycleren en hergebruiken van kunststoffen. Concreet gaat het voor dit jaar om projecten rond de recyclage van polyolefines, de recyclage van polycondensatiepolymeren zoals polyesters en polyamides en Design for recycling voor thermohardende materialen zoals epoxy's en harsen. 
3. ‘Elektrificatie en procestransformatie’  heeft als doel industriële processen te elektrificeren en CO₂-slim te maken. In 2019 steunt de Vlaamse Regering in dit traject projecten rond elektrificatie van de polyolefine- en ammonia-productie, conversie van CO2 naar CO, CO2-afvang. 
4. Aangezien de Vlaamse industrie enorm energie-intensief is, staat duurzame energie centraal in het vierde onderzoekstraject ‘Energie-innovatie’. Hier gaat het voor 2019 om onderzoek rond de thema’s transport en opslag van waterstof, productie van waterstof, geavanceerde warmtesystemen, energieflexibiliteit, en een cross-sectoraal kader voor de energie-intensieve industrie. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met flux50, de speerpuntcluster voor energie.  

Alle betrokken partners – kennisinstelling, bedrijven en Vlaamse overheid - die binnen het Moonshot-initiatief intens samenwerken, willen deze succesvolle aanpak ook in de komende jaren verder te zetten.