Fijnmazig netwerk van sensoren meet kwaliteit van waterlopen
Een samenwerking van bedrijven, kennisinstellingen en overheden, gecoördineerd door Imec onder de noemer Internet of Water, rolde een netwerk van sensoren in de Vlaamse waterlopen uit. Op specifiek gekozen locaties meten deze sensoren realtime de kwaliteitsparameters voor diverse watersoorten. Dat biedt mogelijkheden om onmiddellijk gepaste maatregelen te nemen en nieuwe diensten te ontwikkelen. Toekomstige evoluties zijn ook beter te voorspellen. Het levert bruikbare informatie op voor een slim en duurzaam waterbeleid.
300 waterkwaliteitssensoren
Verspreid over 220 locaties in Vlaanderen is er nu een netwerk van een kleine 300 sensoren die de kwaliteit van het water meten. Die sensoren zetten de projectpartners in om de impact te monitoren van onder meer verzilting in kust- en havengebieden, lozingen in oppervlaktewater door overstorten of de aanwezigheid van nitraat.
Een operationeel meetnet stelt uitdagingen aan de ontwikkeling en integratie van robuuste sensoren. Het project Internet of Water liet daarom een nieuw type meettoestel ontwikkelen om het zoutgehalte in het water betrouwbaar, automatisch en kostenefficiënt op te volgen.
Hou onderhoud je een dergelijke kwalitatief meetnetwerk? Het is een niet te onderschatten taak. De projectpartners delen hun ervaringen in dit kennisitem. Het omvat zowel preventief onderhoud met regelmatige locatiebezoeken voor reiniging en nazicht, alsook interventies bij vaststelling van defecten of afwijkende meetwaarden.
Gegevens beschikbaar voor partners en brede publiek
Een centraal platform brengt de gegevens van de verschillende types waterkwaliteitssensoren bij elkaar. Het zorgt voor monitoring op afstand van het netwerk en laat de partners toe om deze gegevens vlot te gebruiken. De actuele gegevens zijn meteen in het platform beschikbaar, net zoals alle gegevens uit het verleden. De ruwe data kan elke geïnteresseerde burger raadplegen op www.waterinfo.be.
Toegepast in vijf praktijksituaties
Tijdens een brainstormronde vonden de projectpartners meer dan veertig mogelijke toepassingen voor dit sensornetwerk. Uiteindelijk selecteerden ze vijf use cases die intensief verder uitgewerkt werden:
- De inname van ruw oppervlaktewater voor drinkwaterproductie bij De Blankaart
- De inname van ruw oppervlaktewater voor drinkwaterproductie bij de Ganzepoot in Nieuwpoort
- De monitoring van de verzilting in havengebieden (kanaal Gent-Terneuzen)
- De ontwikkeling van een verziltingsindicator
- De impact van riooloverstorten
De kosten en baten van elk toepassing werden gedetailleerd tegen het licht gehouden. Niet alle baten laten zich echter even goed in harde, financiële cijfers vatten. Denk aan natuurschade vermijden, beter opvolgen van maatregelen of een positief imago. Maar ook zonder die moeilijker financieel meetbare baten bleek dat elke use case een uitstekend rendement oplevert.
We zien vandaag dat de belofte die er lang geweest is van data als een nieuwe grondstof steeds meer waarheid begint te worden. We kunnen vandaag data inzetten om heel concrete en heel complexe problemen aan te pakken. Dat gaat met vallen en opstaan en met bijzondere uitdagingen, maar biedt een enorm potentieel waar we met VLAIO graag onze schouders blijven onder zetten.
Afgestemd op de noden van de use cases benutten de projectpartners de sensordata voor verschillende applicaties. Zo berekent de verziltingsindicator met de beschikbare metingen de status van en trends in de verzilting van de waterlopen in het IJzerbekken en de Brugse Polders. De applicatie IGOR kan geïnterpoleerde kaarten en animaties produceren van de geleidbaarheid langsheen een rivier. En een algoritme detecteert dan weer wanneer de waterkwaliteit in de ontvangende waterloop verandert door een (vermoedelijke) overstortwerking.
Internet of Water
De Vlaamse Milieumaatschappij, Aquafin, De Watergroep, VITO, VLAKWA en Imec sloegen de handen in elkaar binnen het innovatieproject Internet of Water. Met de steun van VLAIO onderzochten ze uitgebreid de mogelijkheden om parameters voor waterkwaliteit continu in realtime op te volgen. Het project startte in 2019 en kende op 7 december 2023 een mooi slotevent.
Het sensornetwerk en verschillende praktische toepassingen ervan zullen ook na dit project blijvend benut worden. Toekomstige initiatieven van de partners zullen het dataplatform koppelen aan een Vlaamse Water Data Space. Het draagt bij tot het delen van waterkwaliteitsdata op grote schaal in Vlaanderen en erbuiten. Vlaanderen kan zo op Europees niveau een koploperpositie innemen voor data spaces met water als dragend voorbeeld.