Het nieuwe leven van Ford Genk, Renault Vilvoorde en Marie Thumas
Ford Genk, Renault Vilvoorde, Marie Thumas in Leuven. De beelden van de verlaten en desolate industrieterreinen staan in het collectieve geheugen gegrift. Vandaag zijn vele van deze terreinen opnieuw bruisende plekken geworden. En dat is te danken aan de zogenaamde brownfieldwerking. Bij brownfieldontwikkeling krijgen deze verlaten industrieterreinen een nieuwe functie.
De voorbije 15 jaar is er op deze manier 1660ha aan brownfields in herontwikkeling gebracht. Dat is meer dan de oppervlakte van 2000 voetbalvelden. Daarvan heeft 220 ha intussen al een nieuwe invulling. Enkele gekende voorbeeldprojecten zijn de sites van Ford Genk, Marie Thumas, Blue Gate Antwerpen, Eiland Zwijnaarde, Veurne Suikerfabriek en de CAT-site (Renault-parking) in Vilvoorde.
Ruimte optimaal benutten
Brownfields zijn verwaarloosde, verontreinigde of onderbenutte terreinen. Door brownfields te herontwikkelen en opnieuw te benutten, moet geen schaarse open ruimte aangesneden worden. Voor sites die een economische invulling hadden, blijft ruimte voor ondernemen een voorwaarde. Terreinen die aan het water liggen, worden bij voorkeur gereserveerd voor watergebonden bedrijvigheid. Niet elke locatie is echter geschikt om als bedrijventerrein te herontwikkelen. Terreinen in een stedelijke omgeving worden gemengde projecten met residentiële functies, sociale beleving, gemeenschapsvoorzieningen en zorgfuncties. Voor terreinen in waardevol landschappelijk gebied wordt nagegaan of ze een rol kunnen opnemen bij thema’s als biodiversiteit, waterbeheer en energieproductie.
Bodemsanering kan de hefboom zijn om herontwikkeling te faciliteren en kan een nieuwe dynamiek creëren voor de omgeving.
Administratieve, juridische en financiële voordelen
De drempel om verwaarloosde terreinen te herontwikkelen ligt hoog omdat het terrein vaak kampt met ernstige bodemvervuiling, wateroverlast of een slechte ontsluiting naar het wegennet. Via een brownfieldconvenant krijgen projectontwikkelaars en investeerders een aantal juridisch-administratieve en financiële voordelen, bijvoorbeeld vrijstelling van een aantal belastingen. Een brownfieldonderhandelaar begeleidt het proces en brengt de verschillende partijen samen om afspraken te maken. Het brownfieldconvenant is een contractuele verbintenis waarin publieke en private partijen en de Vlaamse Regering zich engageren om de nodige inspanningen te leveren om gezamenlijk een brownfieldproject te realiseren. Dit heeft voordelen voor alle partijen. Door kosten en risico’s te beperken, zijn ontwikkelaars bijvoorbeeld meer bereid om ook zaken als duurzame mobiliteit, klimaatbestendigheid en circulaire economie te integreren in hun project. VLAIO staat in voor de coördinatie en administratieve opvolging van de convenanten.
De kracht van publiek-private samenwerking
Via de brownfieldconvenanten bieden we investeerders en ontwikkelaars een instrument waardoor een oppervlakte van 1.664 ha aan problematische sites, met bodemvervuiling, met leegstand, met verwaarlozing,… opnieuw kon worden benut voor wonen, werken, leven, zonder het aansnijden van nieuwe open ruimte. De reeds aangesneden ruimte krijgt een kwaliteitsvolle nieuwe ruimtelijke invulling met bebouwing aangepast aan hedendaagse normen, met groeninplanting, ruimte voor sociale beleving, innovatieve technieken,…
De realisaties zijn verschillend van project tot project. Er zijn projecten met een volledig residentiële ontwikkeling (zoals Edegem-Gevaert), projecten met volledig bedrijventerreinontwikkeling (zoals Genk-Green Logistics), projecten gericht op natuurherstel en recreatie (zoals Erembodegem-Schotte).
De kracht van de brownfieldwerking zit in de publiek-private samenwerking en het engagement van de Vlaamse Regering.
Indrukwekkend wat in Vlaanderen allemaal gebeurt met de hulp van brownfieldconvenanten. Dankzij een sterk privaat initiatief – mensen die deze projecten aandurven – en een goede samenwerking tussen alle partijen.
