Wat met auteursrechten op data die AI-systemen gebruiken?

Systemen worden gevoed met data

Nu AI-systemen zo vanzelfsprekend zijn, is het makkelijk om uit het oog te verliezen hoe ze ontstaan: ze worden gevoed met data, heel veel data. En die data zijn teksten, beelden, … uit boeken, het internet,… . Daar wringt het schoentje, want veel van die data worden beschermd door auteursrecht, één van de intellectuele eigendomsrechten. En wat door een IE-recht beschermd wordt, kan door anderen enkel onder bepaalde voorwaarden gebruikt worden, bijvoorbeeld na toestemming.  

Jouw rechten bij AI-systemen

De recent aangenomen AI-Act voorziet dat providers informatie moeten geven over de data die ze gebruikten om hun model te trainen, net om zicht te krijgen op welke werken ze gebruikten. Voor auteursrechthouders is de mogelijkheid voorzien dat je door middel van een ‘opt-out’ werken kan uitsluiten voor de training van AI-systemen. Hoe dit concreet moet gebeuren is voorlopig nog onduidelijk.  

Maak je zelf gebruik van een bestaand AI-systeem? In de gebruiksvoorwaarden staan bepalingen over welke rechten jij krijgt, maar ook wat daar tegenover staat. Het kan voorzien zijn dat je automatisch een licentie verleent aan het systeem voor al jouw input, bijvoorbeeld mogelijk hergebruik door anderen van gegenereerde afbeeldingen of logo’s! Let dus altijd op met het invoeren van (geheime) bedrijfsinformatie, zeker als voorzien wordt dat alle input ook verder door het AI-systeem gebruikt mag worden.  

Bescherming van creaties

AI-systemen generen vaak nieuwe werken en mogelijk zelfs nieuwe uitvindingen. Dit roept vragen op over wie de eigenaar is en hoe deze resultaten beschermd kunnen worden. Eerst en vooral is het belangrijk om te weten dat auteursrecht in Europa enkel geldt voor de creaties van natuurlijke personen, niet van machines. Maar is het resultaat puur een uitkomst van AI of is de AI – net zoals een penseel van een schilder – een middel om tot het resultaat te komen? En wie definieert het aandeel van de mens? Als het resultaat puur een uitkomst is van AI, zijn auteursrechten niet van toepassing. In het tweede geval is auteursrecht mogelijk voor de creatieve input van een mens. Bij octrooien stelt zich een gelijkaardig probleem, tot op heden kan een machine geen uitvinder zijn.  

Inbreuken

Wat als het resultaat van het AI-systeem zelf een inbreuk is op rechten van anderen? Wie is dan verantwoordelijk? In principe kan AI zelf niet verantwoordelijk gesteld worden, maar mogelijk wel de aanbieder van het AI-systeem en in sommige gevallen zelfs de gebruiker van het AI-systeem. In de AI-Act zijn ook verplichtingen opgenomen voor aanbieders van AI-systemen om hieraan tegemoet te komen en meer duidelijkheid te scheppen over verantwoordelijkheden bij inbreuken. Bekijk zeker ook de gebruikersvoorwaarden over vrijwaring van inbreuken.

AI-systeem beschermen

En wat met het AI-systeem zelf? Kan je dat beschermen? Daar moeten we eigenlijk terugvallen op de bestaande beschermingsmogelijkheden van software. Software wordt beschermd door auteursrecht. Essentieel hierin is dat auteursrecht niet het achterliggende systeem beschermt, maar enkel de concrete uitdrukking (broncode, grafische interface,..). Net zoals bepaalde software in aanmerking kan komen voor een octrooi als er een technisch effect kan aangetoond worden, is dat ook zo voor AI-systemen. Tenminste als het AI-systeem omschreven kan worden, want een octrooiaanvraag houdt in dat de uitvinding publiek gemaakt moet worden. Als je de uitvinding niet publiek wil maken, dan kan je het algoritme beschermen door het bedrijfsgeheim.