REACT EU
Met 'Recovery Assistance for Cohesion and the Territories of Europe', of kortweg REACT-EU, lanceerde de Europese Unie een nieuw initiatief om het hoofd te bieden aan de grote economische gevolgen van de Corona 19-pandemie. De EU voorziet extra middelen voor economisch herstel van de regio’s en zet zo in op een groen, digitaal en veerkrachtig herstel van de economie na de Corona-pandemie. Het REACT-EU-pakket voor alle lidstaten omvat € 55 miljard extra middelen voor het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD).
De REACT-EU-middelen worden onder de lidstaten verdeeld, rekening houdend met hun relatieve welvaart en de omvang van de gevolgen van de huidige crisis voor hun economieën en samenlevingen.
Vlaanderen kan rekenen op €115 miljoen middelen uit dit Europese herstelfonds. REACT-EU staat voor Recovery Assistance for Cohesion and the Territories of Europe en is een initiatief dat zal bijdragen tot een groen, digitaal en veerkrachtig herstel van de economie in nasleep van de coronacrisis. Het is een financiële top-up van de traditionele cohesie programma’s.
Vlaanderen kan volgens de intra-Belgische verdeling rekenen op € 115 miljoen. Hiervan wordt € 80 miljoen toegekend aan ESF. Het Operationeel Programma EFRO Vlaanderen 2014-2020 wordt uitgebreid met € 30 miljoen van deze REACT EU middelen.
Invulling Vlaamse middelen REACT-EU via EFRO-programma
Vlaanderen werd net als andere regio’s economisch flink geraakt door de coronacrisis. Door de opgelegde sluitingen van handelszaken en andere noodmaatregelen om de verspreiding van het virus in te dijken, werden heel wat sectoren waaronder de detailhandel, vrijetijdsbesteding, toerisme, horeca, transport en evenementen sterk getroffen. Heel wat investeringen werden daardoor on hold gezet.
Parallel hieraan moesten overheden, organisaties en bedrijven zich versneld nieuwe manieren van werken en digitale dienstverlening eigen maken. Dit alles naast de bestrijding van de pandemie zelf, die in het najaar van 2020 in de tweede golf zat en ook in de eerste helft van 2021 het sociaaleconomisch weefsel verder onder druk zet.
Om het economisch herstel na de crisis te bevorderen benadrukt de Europese Commissie het belang om publieke investeringsprojecten te vervroegen en private investeringen aan te moedigen. Daarbij wordt geadviseerd om die investeringen te richten op de groene en digitale transitie: infrastructuur voor duurzaam transport, propere en efficiënte productie van energie, digitale infrastructuur en onderzoek en innovatie, vermits de coronacrisis een extra externe factor is die bedrijven aanzet om verder te blijven in-noveren.
De EFRO-middelen binnen REACT-EU kunnen dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan de invulling van het relanceplan van de Vlaamse Regering door extra in te zetten op innovatie, competitiviteit, digitalisering en verduurzaming.
1. Innovatieve transitie
Vlaanderen kent een krachtig innovatief ecosysteem met een sterk uitgebouwde onderzoeks- en kenniscapaciteit, met name bij kennisinstellingen en bij grote ondernemingen. Zo is Vlaanderen o.m. met de Strategische Onderzoekscentra mondiaal toonaangevend op vlak van technologisch onderzoek (o.m. via de Strategische Onderzoekscentra). De vermarkting van reeds ontwikkelde of nog in ontwikkeling zijnde kennis blijft echter een belangrijk aandachtspunt. e stap naar economische valorisatie van onderzoek en ontwikkeling blijft te vaak achterwege. Investeringen in het innovatief ecosysteem resulteren nog te beperkt in nieuwe en groeiende kmo's waarbij het vaak ontbreekt aan onderliggende duurzame business modellen die opschaling en adoptie van toepassingen of oplossingen door industrie en eindgebruiker mogelijk maken.
2. Digitale transitie
Vandaag is Cultuur één van de hardst getroffen sectoren van de coronacrisis. Gigantische verliezen leiden tot dramatische gevolgen voor de kunstenaars en voor de tewerkstelling in de volledige sector. Bovendien is de maatschappelijke functie van cultuur weggevallen. De toegankelijkheid van cultuur voor de burgers stond en staat onder druk. Verdere digitalisering kan ook hier een deel van het antwoord bieden. Een kritische massa aan digitale content is een voorwaarde om de digitale transformatie van de cultureel-erfgoedsector te stimuleren. De achterstanden inzake gedigitaliseerde content zijn nog steeds aanzienlijk, zowel binnen cultureel erfgoed als binnen kunsten. Via coördinatie en schaalvoordelen kan een belangrijke stap vooruit gezet worden op vlak van de digitalisering, metadatering en het op een duurzame manier beschikbaar stellen van culturele collecties.
3. Groene transitie
In het Belgisch Nationaal Energie- en Klimaatplan 2021-2030 (NEKP, 2019) engageert Vlaanderen zich om haar broeikasemissies/CO2-uitstoot tegen 2030 met 35% te verminderen ten opzichte van 2005, en werkt hierbij de nodige maatregelen uit. Om deze doelstelling te kunnen realiseren zijn bijkomende in-spanningen, gericht beleid en concrete projecten nodig. Het operationeel programma EFRO focust hier-bij op het wegwerken van knelpunten die het behalen van de doelstellingen van het Vlaamse energie-beleid belemmeren op het gebied van hernieuwbare energie, meer bepaald inzake groene warmte, re-cuperatie van restwarmte en warmtenetten. De focus wordt daarbij gelegd op het faciliteren van zowel de opwekking van groene warmte en recuperatie van restwarmte, als op het transport van deze warmte met organisatie-overschrijdende warmtenetten.
4. Circulaire economie
In een circulaire economie worden materiaalkringlopen maximaal gesloten waarbij het gebruik van pri-maire grondstoffen zoveel mogelijk wordt vermeden en de waarde van de materialen zoveel en zo lang mogelijk wordt behouden. Dit sluit aan op de economische relance die maximaal moet bijdragen aan het koolstofarmer maken van onze economie en samenleving, in lijn met de ambities en doelstellingen uit het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2030, de lange termijn Klimaatstrategie 2050 en de lange termijn Re-novatiestrategie 2050.
De focus ligt hierbij specifiek op de volgende thema's:
- Green Deal Anders Verpakt, met aandacht voor andere distributie en consumptiemodellen waarbij het gebruik van eenmalige verpakkingen zoveel mogelijk gereduceerd wordt en gezicht wordt naar alternatieve verpakkingsmanieren.
- Circulaire economie in een stedelijke context, waarbij de focus ligt op de trasformatie van plekken, infrastructuur of gebouwen - rekening houdend met circulaire bouwprincipes en het aantrekken van nieuwe circulaire bedrijvigheid.
Bronnen
REACT-EU middelen zijn onderdeel van de reactie van de Europese Unie op de COVID-19-pandemie.