Preventie - beter voorkomen dan genezen
Vallen, lage rugpijn, burn-out, ligwonden, … Een oude zegswijze luidt "beter voorkomen dan genezen" en zoals wel vaker schuilt daar veel waarheid en wijsheid in. Op de gezondheidszorg toegepast: hoe zorgen we ervoor dat gezonde mensen langer gezond blijven, minder snel en lang ziek worden? Dan hebben we het over preventie, predictie en gezondheidseducatie. En het is een eerste stap om de zorg te ontzorgen: minder toestroom van patiënten leidt tot minder werkdruk.
Gezondheidszorg: het woord zou eigenlijk voor zich moeten spreken. Als we erin slagen meer mensen langer gezond te houden, dan is dat niet enkel goed voor hen, maar meteen ook voor de sector in zijn geheel. Minder patiënten betekent minder tijds- en werkdruk voor zorgverstrekkers en dus meer kwaliteit voor zowel de patiënt als voor de zorgverlener. Die switch van ‘zieke mensen weer gezond maken’ naar ‘zorgen dat gezonde mensen niet ziek worden’ zijn we volop aan het maken.
Preventie vermindert niet enkel de druk op onze gezondheidszorg, ook helpt het de kosten ervan te beheersen.
Naar een gezondere levensstijl
De Romeinen wisten het al: mens sana in corpore sano. Een gezond lichaam als voorwaarde voor een langer leven buiten een ziekenhuis of zorginstelling. Gezonde levensstijlkeuzes bevorderen, regelmatige lichaamsbeweging en een gezond voedingspatroon promoten, aanzetten tot stoppen met roken of alcohol consumeren. Gezondheidseducatie reduceert de vraag naar zorg.
En technologie helpt ons daarbij. Denk dan bv. aan de stappentellers die mensen d.m.v. een stukje gamification aanzetten tot beweging. En ook de app van BioRICS reikt je (mentale) gezondheidsinformatie aan waarmee je beter voor jezelf kan zorgen. Het uitgangspunt daarbij is dat jouw lichaam beter dan jijzelf weet hoe het met jou gesteld is.
Vroege detectie van ziekten
Regelmatige gezondheidscontroles en preventieve screenings (denk bv. aan onderzoek naar darm- of borstkanker) sporen ziekten in een vroeg stadium op en dragen bij tot effectievere behandelingen en minder ernstige gezondheidsproblemen. Tegelijkertijd worden de financiële lasten voor zowel patiënten als de zorgsector een stuk lager.
Een andere piste is om aan de hand van datamining nieuwe inzichten te verwerven in preventie, zoals het vroegtijdig opsporen van ziektes. Met I AM frontier zet VITO een screening op door tijdreeksen van data te ontwikkelen van gezonde burgers. Hun strategisch onderzoekscentrum in cleantech innovatie en duurzaamheid, doet onderzoek naar impact en samenspel van genetische componenten, je levensstijl of omgevingselementen. Ook artificiële intelligentie kan een hulpmiddel zijn om ziektes vroegtijdig te ontdekken. Rudi Torfs, Unit Manager VITO Health: “Met onze spin-off MONA ontwikkelen we algoritmen die retinabeelden analyseren en in een vroeg stadium oogziektes, zoals diabetische retinopathie, kunnen detecteren. Met die beelden proberen we een volautomatisch diagnosesysteem op te bouwen.”
Ook gezond ouder worden, draagt ertoe bij dat we het aantal ziekenhuisopnames en de overbelasting van zorginstellingen kunnen verminderen. Lees hieronder het verhaal van Rejuvenate dat met VLAIO-steun daarop inzet en zijn eerste medicijn volop aan het testen is.
Chronische aandoeningen beheersen
Diabetes, hartziekten, epilepsie. Allemaal aandoeningen die we door middel van preventieve maatregelen beter kunnen beheersen en zo de behoefte verminderen aan frequente dokters- of ziekenhuisbezoeken en langdurige en kostelijke behandelingen.
App. je gezond
Bijvoorbeeld de app van FibriCheck, de allereerste medische app in België op voorschrift. Die screent je hartritme en geeft tijdig aan wanneer je naar de dokter of het hospitaal moet. Gemoedsrust voor hartpatiënten en ontzorging van de zorgsector in één app. Ook Pulsify Medical monitort hartpatiënten via een slimme, niet-invasieve pleister.
Zowel Epihunter als Byteflies ontwikkelen remote oplossingen voor epilepsiepatiënten. In plaats van in het ziekenhuis worden steeds meer patiënten thuis opgevolgd. Dat is aangenamer voor patiënten en biedt ziekenhuizen de kans om acute zorgbehoeften ook snel en juist te kunnen behandelen.
En ook diabetespatiënten monitoren en helpen we op afstand met apps en devices die in realtime data verzamelen en doorgeven. Op die manier zetten we belangrijke stappen in de richting van personalized medicine, de ideale oplossing op maat van elke individuele patiënt.
Een speciale vermelding verdient de pilot van thuiszorgorganisatie i-mens voor diabetespatiënten. Met een hybride zorgpad versterken ze het ecosysteem rond patiënten en verhogen ze tegelijkertijd de efficiëntie en effectiviteit van het zorgpersoneel.
Geestelijk gezond
Ook een goede geestelijke gezondheid is van niet te onderschatten belang. Het bewustzijn daarrond vergroot. En als gevolg daarvan zie je ook dat innovatie en technologie mondjesmaat zijn intrede doet.
Wij luisterden een tijdje terug naar Tom Van Daele, onderzoeksleider aan Thomas More, die heel wat interessants te vertellen heeft over het gebruik van technologie in de geestelijke gezondheidszorg.
Tom: “Binnen de geestelijke gezondheidszorg kan technologische innovatie twee richtingen uit. Technologie kan bestaande zorg verbeteren, of ze kan complementair werken aan bestaande zorg en daarmee een totaal nieuw aanbod creëren. In de eerste categorie optimaliseert technologie de klassieke patiënt-therapeutrelatie. Zo kunnen bepaalde applicaties steun en houvast bieden wanneer de therapeut niet ter beschikking is. Wearables, beeldbellen of VR zijn hier concrete voorbeelden van. Het gebruik van chatbots, waarbij je generieke informatieverstrekking automatiseert en digitaliseert, past binnen de tweede categorie. Hier ga je technologie inzetten om mensen op een andere manier te bereiken dan binnen de reguliere gezondheidszorg.”
Om technologie breder ingang te doen vinden in de sector is het ruimere implementatieverhaal voor Tom dan ook cruciaal. “Het gaat niet om technologie an sich, het gaat altijd om technologie in een specifieke context: wat kan je daar voor wie mee doen? De essentiële stap die we moeten zetten is die van de hype naar de hulp. Werkt wat we bedenken en uitvinden ook in de echte wereld? Helpt het patiënten en zorgverstrekkers? En zijn de eventuele gunstige effecten ook blijvend? Dit is een van de grootste uitdagingen de komende jaren.”
Zowel op organisatie-, gebruikers-, overheids- als ontwikkelaarsniveau valt er nog heel wat winst te boeken. Tom: “Op organisatieniveau is visieontwikkeling noodzakelijk. Technologie werkt enkel wanneer het op een doordachte manier geïntegreerd wordt in je werking. Een mooi voorbeeld is dat van The Human Link die systematisch bekijken wanneer je het best digitale vragenlijsten aanbiedt of wanneer beeldbellen aangewezen is.
Vijf concrete aanbevelingen voor ondernemers
Tot slot is afstemming van de ontwikkelaars op persoonlijke noden, en op wat de sector wenst belangrijk. Tom geeft vijf concrete aanbevelingen voor ondernemers die in dit domein willen innoveren:
- Als je iets ontwikkelt voor de geestelijke gezondheidszorg, doe dat dan ook met de sector. Zet in op multidisciplinair ontwikkelen.
- Wees bewust van je doelgroep en stem je content of inhoud op hen af.
- Voldoe aan het wettelijke kader en neem ethische normen in acht. Val je onder zorg of welzijn? Dit is vaak een evenwichtsoefening binnen de geestelijke gezondheid. Afhankelijk van de kaart die je wil trekken, zal je moeten nagaan aan welke standaarden je moet voldoen.
- Betrek de eindgebruikers tijdens het proces. De geestelijke gezondheid heeft een zekere eigenheid waarbij menselijk contact centraal staat. Niet elke technologie leent zich daar toe.
- Toon aan dat je de applicatie hebt geëvalueerd en dat ze werkzaam is. Hou daarbij rekening met het feit dat adoptie bij de ene moeilijker is dan bij de andere.
Verhoogde productiviteit
Een argument voor meer preventie dat vaak wat onderbelicht blijft: hoe gezonder mensen zijn en blijven, fysiek zowel als mentaal, des te productiever ze zijn. Zo missen ze minder vaak werkdagen als gevolg van ziekte. Preventie verlicht dus niet enkel de druk op onze gezondheidszorg, maar komt ook ten goede aan bedrijven en onze economie als geheel. En niet te vergeten: het welbevinden van onszelf en de mensen om ons heen.