Water is een kostbare grondstof 

Het is de laatste jaren almaar duidelijker geworden: zoet water is een kostbare grondstof. Zonder water is er geen leven mogelijk, maar behalve waterschaarste kan ook wateroverlast ernstige gevolgen hebben. Door de klimaat- en biodiversiteitscrisis is de waterhuishouding van onze planeet in de war. De gevolgen hiervan worden ook steeds zichtbaarder in onze eigen regio. De waterbeschikbaarheid in Vlaanderen is laag in vergelijking met andere Europese landen (SERV, 2020). Volgens het World Resources Institute (2019) staan grote delen van Vlaanderen onder “extreem hoge druk”. 

De voornaamste onderliggende redenen voor de waterschaarste in België zijn de hoge bevolkingsdichtheid, de relatief beperkte aanwezigheid van oppervlakte- en grondwater met weinig instromende grote rivieren en het beperkt hergebruiken van water. Ook de ruimtelijke inrichting draagt bij aan de lage waterbeschikbaarheid: verharding vermindert infiltratie van hemelwater, net als het droogleggen van wetlands en het rechttrekken van waterlopen (Waterbeleidsnota 2020-2025). De opwarming van het klimaat zal deze waterstress verder negatief beïnvloeden: winters zullen doorgaans natter worden, maar zomers droger. 

Deze evolutie vormt een uitdaging voor onze gehele samenleving. Iedereen zal moeten meewerken om oplossingen te bieden, ook de bedrijven. Watertekorten zorgen voor een ontwrichting van het scheepsvaartverkeer en brengen de waterbevoorradingszekerheid in het gedrang, met ketenproblemen en/of mogelijke productievermindering of -stopzetting tot gevolg. Naarmate water een schaarser goed wordt, zal op langere termijn de prijs stijgen, met hogere productiekosten tot gevolg. In uiterste watersnood kan de industrie zelfs volledig afgekoppeld worden. Kortom: elk bedrijf doet er goed aan om duurzaam met water om te gaan en haar afhankelijkheid ervan robuuster te maken.

Hoe ga je als bedrijf duurzaam om met water? 

Manieren om duurzaam met water om te gaan en/of water te besparen kunnen erg breed gaan. Ook voor ondernemingen waarvan water geen deel uitmaakt van de kernactiviteit zijn er interessante pistes. Het gaat bijvoorbeeld om: 

• waterbesparing binnen bestaande productieprocessen en/of -toestellen 
• opvang en zuivering van regenwater of het aanwenden van andere laagwaardige waterbronnen 
• zuivering en hergebruik van afvalwater 
• (betere) infiltratie van regenwater of geloosd en zuiver water 
• waterbesparing bij niet-essentieel gebruik, zoals beregenen van bedrijfstuin of wassen van transportvloot 
• verlagen van frequentie van reinigen van toestellen of vloeren 
• beheersystemen van opvang, infiltratie, … 
• sensibiliseren van werknemers om spaarzamer om te gaan met water 
• ontzilting van zeewater of andere innovatieve technieken 
• duurzamere vormen van waterbemaling 

Uit een Voka-enquête van mei 2021 blijkt dat 8 op 10 bedrijven binnen de komende vijf jaren willen investeren in waterbesparende maatregelen. Tegelijkertijd ondervinden de bedrijven nog heel wat knelpunten. Nochtans staan veel van de maatregelen zoals hierboven beschreven technisch op punt en zijn ze ook bedrijfskundig interessant.

• Weet je niet goed hoe eraan te beginnen? Lees verder onder Advies & Begeleiding hoe VLAIO je kan helpen.
• Heb je al concrete plannen? Neem een kijkje bij Financiële steun om na te gaan of je in aanmerking komt voor steunmaatregelen. 

Het Vlaams beleidskader rond duurzaam watergebruik

Op Vlaams niveau is het beperken van waterschaarste en de gevolgen van droogte één van de zes krachtlijnen van de Waterbeleidsnota 2020-2025 van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid, zoals in 2020 door de Vlaamse Regering vastgesteld. De krachtlijn adviseert om de effecten van klimaatverandering zo goed mogelijk op te vangen, spaarzaam watergebruik te stimuleren en de waterbeschikbaarheid te verhogen. 

Blue Deal

Het Vlaams regeerakkoord 2019-2024 legt sterkt de nadruk op het verhogen van onze weerbaarheid tegen droogte, onder meer via circulair waterbeleid en de actieve inzet van een veerkrachtige ruimte met (extra) natuur om de klimaatverandering te milderen. De Vlaamse Regering bouwt dit beleid verder uit met een ambitieuze ‘Blue Deal’ waarvoor € 75 miljoen vrijgemaakt wordt. Deze financiering gebeurt met EU-middelen van het Europese Herstelfonds (Recovery and Resilience Facility, RRF of Herstel- en Veerkracht Faciliteit). Er werd in september 2022 een eenmalige extra investering van € 150 miljoen aangekondigd.