Charter inclusiviteit in Tongeren moet stad toegankelijk(er) maken

Een ambitieus traject naar toegankelijkheid

In het voorjaar van 2024 ondertekende Tongeren het inclusiviteitscharter ‘Naar een toegankelijke gemeente’, een initiatief van Inter, het Vlaams expertisecentrum voor toegankelijkheid. Hiermee startte de stad een begeleid kwaliteitstraject in drie fases: zelfevaluatie, het bepalen van ambities en groeiscores en het opstellen van een actieplan voor integrale toegankelijkheid. Dit alles met één doel: iedere bewoner en bezoeker gelijke kansen bieden om deel te nemen aan het leven in de stad. Sinds de fusie met Borgloon op 1 januari 2025 heeft Tongeren-Borgloon een grotere schaalgrootte en dus een breder bereik, waardoor de noodzaak voor een inclusief beleid nog groter is geworden. Het charter is de basis voor een duurzaam beleid waarin toegankelijkheid centraal staat, niet alleen in openbare ruimtes en gebouwen, maar ook in diensten en communicatie.

Plan Samenleven

Als onderdeel van het Vlaams Plan Samenleven, een initiatief waarin ook 35 andere steden en gemeenten participeren, ontvangt de stad financiële steun van Vlaanderen ten belope van 25.000 euro om bestaande samenlevingsprojecten uit te breiden en nieuw beleid te ontwikkelen. Dit budget zorgt mee voor de realisatie van acties zodat visie geen dode letter blijft.

10 prioritaire acties voor 2025

Tongeren-Borgloon heeft in samenwerking met stadsdiensten, ervaringsdeskundigen en adviesraden tien prioritaire acties opgesteld om de toegankelijkheid verder te verbeteren:

1. Voorstelling van het actieplan ‘Naar een toegankelijke stad’ aan het nieuwe bestuur, gekoppeld aan een inleefmoment.
2. Organisatie van een lokale themadag toegankelijkheid met workshops en inleefsessies voor stads- en OCMW-medewerkers.
3. Screening en verbetering van de huisstijlgids om communicatie toegankelijker te maken.
4. Optimalisatie van digitale toegankelijkheid via een nieuwe website met onder meer een readspeaker.
5. Verbeteren van de toegankelijkheid van eigen evenementen door vorming van medewerkers en de introductie van labels.
6. Screening van externe evenementenlocaties, met prioriteit voor cultuurcentrum De Velinx.
7. Uitwerken en promoten van een toegankelijke wandeling.
8. Meer focus op inclusief spelen tijdens de buitenspeeldag 2025.
9. Vorming van onthaalmedewerkers voor een ‘klantvriendelijk onthaal’.
10. Sensibilisering en ondersteuning van externe organisatoren om evenementen toegankelijker te maken.

Brug naar erfgoed

Heel wat steden en gemeenten hebben in of in de directe omgeving rond de kern erfgoedsites die een grote meerwaarde zijn voor de bezoeker. In Tongeren als eerste stad van Vlaanderen liggen onder meer het Gallo-romeins Museum, de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek, het Begijnhof, de Romeinse Muur of de Moerenpoort als trekpleisters voor de kern. Ook de Antiekmarkt is een belangrijk organisatie voor de stad. Door de toegankelijkheid van deze erfgoedsites te verbeteren wordt het bezoekpotentieel verhoogd en ontstaan er nieuwe mogelijkheden tot kruisbestuiving met de andere functies. Op 27 juni 2024 organiseerde Inter een studiedag 'BRUGGEn bouwen tussen erfgoed en inclusie' rond de beleidskeuzes die stad Brugge maakt rond toegankelijkheid. De webinar geeft alvast heel wat inspiratie voor andere steden en gemeenten.

Kernversterking en economische impact

Toegankelijkheid draagt bij aan een sterkere kern en een veerkrachtigere lokale economie. Door de stad inclusiever te maken, wordt een breder publiek aangetrokken. Toegankelijkheid heeft betrekking op personen met een beperking maar ook senioren of gezinnen met kinderen hebben hier baat bij. Ook de problemen die anderstaligen ervaren bij een stadsbezoek kunnen met dit beleid ondervangen worden.  Voorbeelden uit andere steden tonen aan dat investeren in toegankelijkheid niet alleen bijdraagt aan sociaal welzijn, maar ook economische voordelen kan beogen:

Mechelen: toegankelijk shoppen

Mechelen heeft een uitgebreid toegankelijkheidsbeleid uitgerold waarbij winkelstraten voorzien werden van brede voetpaden, rustpunten en informatiepanelen in braille. Een aantal handels- en horecazaken hebben een hellend vlak, specifiek gericht op rolstoelgebruikers of mensen met een mobiele beperking. Er zijn ook zaken met een zogenaamd bellend vlak. Er hangt dan aan de voordeur een deurbel met herkenbaar logo. Na aanbellen komt het personeel van de zaak een hellend vlak plaatsen. De stad pakte in 2023 en 2024 heel wat straten en pleinen aan met als doel om autovrije en rolstoelvriendelijke routes te creëren. Ook in 2025 gaat de stad verder op dit elan, met de geplande aanpak van het Stationsplein, de Hendrik Consciencestraat, de Ijzerenleen, de Guldenstraat, de Korenmarkt en de Hoogstraat. Alle toegankelijkheidsingrepen zorgen er voor dat drempels om het centrum te bezoeken verdwijnen, wat uiteraard zorgt voor meer bezoekers en dus ook voor meer interactie met de bedrijven en ondernemers in het de kern.  

Kortrijk: brede toegankelijkheid

De Stad Kortrijk stapte in 2017 als één van de eersten mee in het traject ‘Naar een toegankelijke gemeente’. De stad werkte al jaren op het toegankelijker maken van de stad door beroep te doen op een eigen adviesraad en op Inter. Het gaat om adviezen bij zowel grote projecten (bijvoorbeeld de heraanleg van de stationsomgeving) maar ook kleinere ingrepen als de heraanleg van voetpaden of pleinen worden door de bril van maximale toegankelijkheid bekeken. Dit gaat van het inplannen van parkeerplaatsen voor mensen met een handicap, blindengeleidingen en stoepverlagingen tot advies inzake toegankelijkheid van handelszaken of het project ‘Allemaal digitaal’ van de stad. In het verleden werden ook al verschillende vormingen rond toegankelijkheid georganiseerd.

Continu proces

Tongeren-Borgloon laat zien hoe een inclusief beleid niet alleen de leefbaarheid verhoogt, maar ook de lokale economie versterkt. Door toegankelijkheid te integreren in stadsontwikkeling, biedt de stad een inspirerend voorbeeld voor andere steden en gemeenten. Inclusiviteit is geen eindbestemming, maar een voortdurend proces dat vraagt om visie, samenwerking en actie.

Zelf aan de slag?

Wil je als lokaal bestuur ook werk maken van een meer toegankelijke stad of gemeente, dan kan je bijvoorbeeld het handboek ‘Naar een toegankelijke gemeente’ kopen. Het is een leidraad, opgemaakt door Inter in samenwerking met VVSG en Politeia, voor een kwaliteitsvol toegankelijkheidsbeleid met heel wat interessante voorbeelden. Op de website van Inter en van Plan Samenleven zijn concrete cases en ingrepen te vinden als inspiratie. Als ondernemer kan je een kijkje nemen op de website van De Warmste Entree waar een digitale gids, verschillende webinars en case studies te vinden zijn.