World Food Center zet Ede op de kaart als hoofdstad van Foodvalley

World Food Center

Het World Food Center (WFC) is een innovatieve stadsdeel in ontwikkeling op een voormalig kazerneterrein in het Nederlandse Ede. Geïnspireerd door voedsel, duurzaamheid en technologie wordt het WFC een nationale trekpleister met internationale ambities. Het WFC moet een magneet worden voor ondernemingen, kenniscentra, onderwijs, overheden en consumenten. Naast een educatief en belevingscentrum rond voedselproductie, komen er kantoorruimtes, horeca, winkels en duizenden woningen. Dit maakt het WFC een multifunctionele hub met sterke economische potentie. 

Uitstekende ligging

Het WFC ligt in Ede, midden in de regio Foodvalley. Dit staat ook wel bekend als het Silicon Valley van voedsel. Het ligt vlakbij de Wageningen University & Research en wordt omgeven door verschillende innovatieve bedrijven die innovatie rond voeding voorop zetten. De nabijheid van het (nieuwe) station Ede-Wageningen en de autosnelwegen A12 en A30 zorgen voor een uitstekende bereikbaarheid. De locatie situeert zich op de grens van natuurgebied de Veluwe en de stad Ede zelf. Het centrum van Ede ligt op zo’n twee kilometer. De locatie biedt zo heel wat troeven, wat mee een rol heeft gespeeld in de vestigingskeuze gemaakt door stichting World Food Centers in 2013. Ook Rotterdam, Schiphol, Amsterdam en Venlo hadden de ontwikkeling graag aangetrokken. 

Samenwerking

In de zogenaamde Regio Foodvalley heeft de gemeente Ede zich samen met zeven buurgemeenten verenigd om zich te ontwikkelen als internationaal centrum voor voedselinnovatie. Via een Regio Deal werken overheden, ondernemers en onderzoeksinstellingen samen aan economische ontwikkelingen rond duurzame landbouw en voedsel. Een Woondeal maakt de belofte om tegen 2030 zo’n 25.000 woningen te bouwen. Het WFC is een belangrijke schakel in beide deals. 

Wonen

In het staan karakteristieke kazernepanden met daarrond in de toekomst duurzame nieuwbouwwoningen en hippe werkruimten. Wonen in het groen is de positonering. Tussen het Sysseltse bos en het levendige hart van het World Food Center komen circa 600 woningen. Hoe meer je je richting het bos beweegt, hoe rustiger en groener de setting wordt. Het gaat om een mix van eengezinswoningen en appartementen.  Door een mix van koop- en huurwoningen wordt een gevarieerde bewonersgroep aangetrokken, van jonge professionals tot gezinnen en senioren. 

Werken en beleven

Ook de zakelijke infrastructuur van het WFC is veelbelovend. Bedrijven in de agrifood- en technologische sector kunnen zich vestigen in een inspirerende omgeving, ondersteund door kennisinstellingen zoals Wageningen University & Research. Dit creëert een ecosysteem van innovatie dat tewerkstelling en investeringen oplevert. Er is 50.000 m² aan kantoorruimten, werkplekken, onderzoeks-, test- en exporuimtes voorzien. Nog eens 10.000 m² congresfaciliteiten (inclusief hotel) met gratis parkeermogelijkheden vullen het programma aan. 

Natuurinclusief

Het project won in maart 2024 de SKG Publieksprijs, bedoeld voor gebiedsontwikkelingen met een duurzame en integrerende visie. Onder meer slimme oriëntatiekeuzes voor de woningen, collectieve tuinen en extra openbaar groen met ontmoetingsplekken waren mee doorslaggevend. Een opvallende keuze was om de private buitenruimte voor woningen te beperken in het deelproject Veluwse Proeftuin. Het idee is dat een collectieve tuin met dus ook gedeelde verantwoordelijkheid meer voordeel heeft. Ter ondersteuning werd een buurtschuur voorzien waar gedeeld tuingereedschap kan opgeborgen worden. Ook de beplanting is een weloverwogen keuze. In de eerste plaats zoveel mogelijk inheems groen en waar mogelijk, in lijn met de filosofie van WFC, ook eetbaar. Zo richt de gemeente een voedselbos in op één van de natuurlijke assen die het gebied doorkruist. Gevelgroen en daktuinen zijn mee voorzien. Via een gemeentelijk handboek zet gemeente Ede principes uit rond natuurlijkinclusief ontwerpen. Thema’s als natuurvriendelijke buitenverlichting, schuilmogelijkheden voor dieren, de waterhuishouding, etc. komen er in voor. 

Centrum Ede

Het centrum van Ede vervult al jaren de rol van economisch middelpunt in de regio. Met een goed ontwikkeld winkelgebied, een levendige horecasector en uitstekende culturele voorzieningen zoals het cultuurcentrum Cultura en het theater, trekt het zowel inwoners als bezoekers uit de regio aan. Ede is de afgelopen jaren volop in ontwikkeling, met investeringen in stadsvernieuwing, mobiliteit en vastgoed. Grote winkelketens combineren er met speciaalzaken en markten, wat zorgt voor een divers en dynamisch aanbod. Tegelijkertijd kampt het centrum met uitdagingen zoals leegstand in het winkelgebied. Dit vraagt om een vernieuwde visie waarin verbinding met omliggende ontwikkelingen zoals het WFC een grote rol kan spelen.

Brede visie

In 2016 al besloot Ede om een nieuwe koers te varen met de toekomstvisie ‘Het verhaal van Ede Centrum, de Koers naar 2030’. Kerndoelstellingen waren een compacter centrumgebied en structurele inzet op vergroening. De concretisering van de visie gebeurde onder andere door:

• Het Bestemmingsplan Ede Centrum
• Beeldkwaliteitsplan Ede Centrum
• Actieprogramma Integrale Projecten Verkeer & Ruimte Levendig centrum

Wegnemen van detailhandelsbestemmingen

In de strijd tegen leegstand werd bijvoorbeeld een compact kernwinkelgebied afgebakend, omgeven door een aantal sfeergebieden. Vervolgens zijn in 2018 op zo’n 170 adressen detailhandelsbestemmingen gewijzigd. Eigenaars die het niet eens waren met die ingreep kregen tot 2022 de tijd om een winkelinvulling te vinden. Daarna volgde een actualisatieronde die, bij aanhoudende leegstand, alsnog de bestemming wegnam. Afhankelijk van het sfeergebied werden een tiental alternatieve invullingsmogelijkheden voorzien.

WFC als katalysator

Ontwikkelingen als het WFC bieden uiteraard veel kansen voor horeca, winkels en diensten. Het is opvallend dat in het WFC zelf amper specifiek commerciële ruimte voorzien is. Dit vrijwaart de kansen voor complementariteit met het reeds bestaande commerciële aanbod in (het centrum van) Ede. De vele inwoners en bezoekers van het WFC kunnen zo een katalysator zijn voor kernversterking. De moderniseringsbeweging van de afgelopen jaren, met onder meer de herinrichting van het Museumplein en het Kuiperplein, de vernieuwing van winkelcentrum Maanderpoort, verschillende infrastructuuringrepen en stadsvernieuwingsprojecten wordt van het centrum een aantrekkelijke locatie gemaakt. Onder meer de herinrichting van de Stationsweg als fietsstraat en de aanpak van de Klinkenbergerweg, twee routes die WFC met het centrum verbinden, moet een sterke link met het centrum gemaakt worden.

Kansen

Een kans voor verdere versterking ligt in het doortrekken van de uitgesproken identiteit rond voeding naar het centrum van Ede. Dit gebeurt al deels via jaarlijkse evenementen zoals de culinaire Heideweek en smaakfietsroutes door de regio. Verdere samenwerking met het WFC kan het stadscentrum positioneren als een culinair en cultureel trefpunt, met markten, festivals en horecagelegenheden die de foodinnovatie van Ede zichtbaar maken om zo Ede verder uit te bouwen tot dé voedselstad van Europa. Ook voor de handelaars zelf biedt het handvaten om vanuit die ruimere positionering acties en iniviatieven te ontwikkelen.