Bedrijven overwegen steeds vaker om een duurzaamheidscertificaat te behalen of een eco-label op hun product of verpakking te plaatsen. Dit bijvoorbeeld omdat ze trots zijn op hun duurzaamheidsinspanningen en ze die zichtbaar willen maken, omdat klanten en leveranciers dit van hen vragen of om te voldoen aan wettelijke verplichtingen.

Enkel in de Europese Unie bestaan er al meer dan 230 duurzaamheidslabels voor ondernemingen, deze zijn echter niet allemaal even waardevol en er zijn voor- en nadelen om hier als bedrijf op in te zetten. We maken duidelijk voor je wat het verschil is tussen labels en certificaten en delen enkele inzichten voor bedrijven om hiermee om te gaan.

Wat is het verschil tussen een label en een certificaat? 

Een certificaat is een schriftelijke bevestiging dat een product, proces of dienst voldoet aan bepaalde normen, richtlijnen of specificaties. Het is een bewijs van conformiteit. Vaak is aan dit certificaat een certificeringslabel verbonden, dit grafische element kan je aan je product of verpakking toevoegen. Zo kan iedereen zien dat jij het certificaat behaald hebt en dat de naleving van de normen (onafhankelijk) geverifieerd werd. 

Hoewel labels meestal gekoppeld zijn aan certificaten, bestaan er ook labels die producenten zelf in het leven roepen om hun duurzaamheidsinspanningen te benadrukken. Dit kan variëren van goed onderbouwde initiatieven tot minder gefundeerde claims.

Meestal zijn labels vrijwillig: als een producent het label wil verkrijgen, moet hij zelf contact opnemen met keuringsinstantie (het bedrijf dat het certificaat uitreikt) en zijn bedrijf, product of dienst laten testen of auditeren. Soms is een label echter wettelijk verplicht. Een bekend voorbeeld is het energielabel (met schaal A tot G) voor huishoudelijke apparaten. In België komt er vanaf 2026 ook een verplichte herstelbaarheids- en levensduurindex, op dat label kunnen consumenten in één oogopslag zien hoe herstelbaar producten zoals wasmachines, fietsen of computers zijn.

Europese wetgeving rond groene claims en labels

Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 53% van de groene claims vaag, misleidend of ongegrond is, terwijl 40% van deze beweringen niet wordt onderbouwd. Verontrustend is ook dat 50% van alle duurzaamheidslabels zwakke of zelfs geen controlemechanismen heeft. 

In reactie hierop ontwikkelt de Europese Commissie nieuwe wetgeving om ervoor te zorgen dat vrijwillige groene labels en claims altijd betrouwbaar, vergelijkbaar en verifieerbaar zijn. Enkele belangrijke aspecten van deze voorgestelde wetgeving zijn:

• Labels die door producenten zelf worden bedacht en generieke claims zoals 'oceaanvriendelijk' of 'milieuvriendelijk', zullen worden verboden. 
• Elke duurzaamheidsclaim zal moeten worden gecontroleerd door een erkende en onafhankelijke derde partij. 
• Consumenten moeten gemakkelijk toegang hebben tot informatie over de milieuclaims, bijvoorbeeld via een QR-code naast het label.
• Er komt strengere controle op bedrijven die duurzaamheidscertificaten uitreiken.

De voorgestelde richtlijn zal ten vroegste in 2025 worden omgezet in nationale wetgeving.

Zin of onzin van duurzaamheidslabels

In een tijd waarin duurzaamheid hoog op de agenda staat, staan bedrijven voor de keuze om al dan niet te investeren in een duurzaamheidscertificaat of -label. Enkele voordelen voor bedrijven om dit te verkrijgen zijn:

• Stimulans voor verbeteringen: Certificering moedigt bedrijven aan om voortdurend te streven naar verbeteringen en hun duurzaamheidspraktijken te optimaliseren.
• Versterking van het groene imago: Het behalen van een certificaat versterkt het groene imago van een bedrijf, wat een positieve uitstraling heeft op stakeholders en klanten.
• Toegang tot nieuwe doelgroepen: Een certificaat opent de deur naar consumenten die bewust biologisch of ecologisch aankopen of je kan meedingen bij overheidsaanbestedingen, waar soms bepaalde certificaten geëist worden. 
• Exportkansen: Een certificaat biedt mogelijkheden om te exporteren naar landen met

striktere duurzaamheidseisen. 

• Uniforme maatstaf voor duurzaamheid: Certificaten fungeren als gestandaardiseerde maatstaf of benchmark, hierdoor kunnen bedrijven hun inspanningen vergelijken met andere ondernemingen. 

Aan de andere kant zijn er mogelijks ook nadelen aan het behalen van een duurzaamheidscertificaat:

• Beperkte focus: Certificaten hebben meestal een beperkte focus en bieden geen alomvattend beeld van alle duurzaamheidsprestaties van het bedrijf.
• Hoge kosten en tijdsinvestering: Het verkrijgen en behouden van een duurzaamheidscertificaat gaat vaak gepaard met aanzienlijke kosten en een grote tijdsinvestering.
• Controversiële certificaten: De criteria voor duurzaamheidscertificaten kunnen variëren van heel vaag (een lege ballon) tot enorm complex, in beide uitersten kan de waarde van het certificaat in twijfel worden getrokken. Bovendien zijn er certificeringsinstanties die in opspraak komen omdat ze de criteria niet strikt genoeg handhaven of waar het label eenvoudigweg te koop is. Wanneer deze instanties of certificaten in opspraak komen, kan dit negatieve gevolgen hebben voor bedrijven die het certificaat hebben behaald, waarbij ze het risico lopen als greenwasher bestempeld te worden.

Bedrijven moeten zorgvuldig afwegen tussen deze voor- en nadelen om een weloverwogen beslissing te nemen die niet alleen hun duurzaamheidspraktijken verbetert, maar ook hun reputatie hoog houdt.

Impact van duurzaamheidslabels op consumenten

Wat betreft het effect op consumenten, zijn de meningen verdeeld. Enerzijds wekt een certificaat vertrouwen op en versterkt het de klantenbinding, maar anderzijds kan de overvloed aan verschillende labels consumenten in verwarring brengen en wantrouwig maken. Bovendien zijn consumenten vaak niet bereid aanzienlijk meer te betalen voor producten met een duurzaamheidscertificaat, waardoor de commerciële waarde beperkt kan zijn.

We verwachten dat de nieuwe Europese wetgeving over groene claims het vertrouwen van de consument kan herstellen en de waarde van duurzaamheidscertificaten zal versterken.

We gaan ervoor, of toch niet? 

Bij het omgaan met duurzaamheidscertificaten, labels en groene claims is een pragmatische aanpak cruciaal. Wettelijk verplichte labels verdienen zorgvuldige aandacht en strikte naleving, terwijl de beslissing om te investeren in vrijwillige labels afhangt van hun erkenning, bekendheid en onafhankelijke verificatie, in combinatie met beschikbaar budget en tijd.

Het loont om een blik te werpen op de concurrentie en de sectorfederatie te raadplegen voor inzicht in gangbare en betrouwbare certificaten. Kies voor een certificaat met begeleiding of ondersteuning om gerichte adviezen te ontvangen voor verdere duurzame groei. Overweeg ook om te wachten op de aankomende EU-wetgeving (ten vroegste 2025) om eventuele controverses over jouw duurzaamheidslabel te vermijden. 

Soms is de slimste keuze om niet te investeren in vrijwillige duurzaamheidscertificaten, maar eerder je eigen verhaal te vertellen. Maak een transparant duurzaamheidsrapport dat inzicht geeft in de inspanningen, meetmethoden en behaalde resultaten, terwijl je voorzichtig bent met algemene claims.