Ondernemen is grenzen verleggen (2)

Rondom ons wacht een onmetelijke ruimte die roept om verkend te worden. En liefst niet alleen door de SpaceX’en en Blue Origins van deze wereld. Ook Vlaanderen en Europa blikken met passie en ambitie het universum in. En wie ruimte en Vlaanderen combineert, komt naadloos bij Flanders Space uit, het clusterinitiatief dat de ruimtevaartactoren in Vlaanderen verenigt en de ruimtevaarteconomie in Vlaanderen op de internationale kaart zet.

Flanders Space: “We werken in een sector die iedereen aantrekkelijk vindt. Ons heelal spreekt tot de verbeelding. Een van onze vier kerntaken is kenniscommunicatie, het brede publiek en vooral jongeren informeren en inspireren over wat er in de ruimte zoal beweegt. Ondanks dat we het economisch niet altijd makkelijk hebben, blijft de ruimtevaarttechnologie wel een dankbare sector.”

Buitenaards ondernemerschap

Flanders Space: “Het lijkt wat vreemd misschien, maar het ruimteverhaal in Vlaanderen is er eigenlijk vooral een van kleine ondernemingen. Dat komt omdat we een unieke plek willen veroveren in heel die waardeketen en daar slagen we in door grote onderzoeksinstellingen (Imec, VITO, KU Leuven en het Von Karman Instituut) te koppelen aan kleine bedrijfjes die heel specifieke onderdelen leveren.”

“Daarbij ondersteunen wij buitenaards ondernemerschap met onze ’Frank De Winne-mandaten‘ en onze space labs. Die laatste zijn samenwerkingsprojecten om ruimtevaarttechnologie te ontwikkelen voor zogenaamde ’downstreamtoepassingen’, een moeilijk woord voor oplossingen voor maatschappelijk relevante thema’s zoals klimaatverandering, veiligheid, mobiliteit …. Denk daarbij aan materialenonderzoek, toepassingen van satellietbeelden, medische toepassingen … De cross-over tussen onderzoek in en voor de ruimte en het nut voor down-to-earth gebruik is nog nooit zo groot geweest.”

Innovatieve starterssteun

Ook voor innovatieve starterssteun (ISS) kunnen ambitieuze ondernemers die de ruimte willen veroveren terecht. Flanders Space: “We hebben al verschillende starters vooruit geholpen door hen met de juiste partners in contact te brengen. Denk dan bv. aan de carbon nanofibers van Matteriall. Zij ontwikkelen ultrafijne vezels die uiterst sterk en elektrisch geleidend zijn. Om de fabricage van die fibers te optimaliseren ontvingen ze innovatieve starterssteun. Bij Flanders Space introduceerden we hen in ons spacenetwerk. Daarin is de stap van ruimte- naar luchtvaart niet eens zo groot. Snel bleek dat ASCO in Zaventem interesse toonde in dat concept. Ze definieerden een internationaal project en nodigden Matteriall uit om mee te stappen.”

”Een van onze andere starters maakt deel uit van de Blauwe Cluster. Shipdetection bestudeert vanuit de lucht wateroppervlakken om schepen te lokaliseren met behulp van Radio Frequency (RF) detecties en Satellietbeelden. Het koppelt die data vervolgens met de databank van met AIS-adres geregistreerde schepen om ze te identificeren. Tegelijkertijd zoeken ze dus ook schepen die dat niet doen, ’AIS-spoofing‘, die geen of valse AIS signalen uitsturen, illegale schepen zeg maar.”

Voor Shipdetection was die VLAIO starterssteun een springplank om binnen een Europees H2020 onderzoeksprogramma surveillance vliegtuigen van North Sea Aviation Services meer gericht uit te kunnen sturen voor patrouilles naar verdachte situaties. Binnenkort zelf met data uit een Belgische radiofrequentie-detectie satellietconstellatie.

Flanders Space: “Het belang van dat soort informatie neemt alleen maar toe. Denk dan aan het recente nieuws over de Russische schaduwvloot die met slepende ankers onze internetkabels beschadigt. Met internationaal belangrijke havens als Antwerpen, Zeebrugge en Gent kunnen we internationaal het voortouw nemen bij het beschermen van dergelijke infrastructuur. En de ruimtevaart maakt daar het verschil. Dus een betere monitoring, identificatie van voertuigen of vaartuigen die daar niet moeten zijn.”

Veiligheid en Defensie

Dat verhaal brengt ons meteen bij een andere sector waar er recent meer aandacht voor innovatief ondernemerschap ontstond: veiligheid en defensie. Met een snel veranderende, gepolariseerde wereldorde zet Europa versneld stappen om onze defensie te versterken. Iets waar VLAIO-collega Mark Antonissen meer over kan vertellen.

Mark: “Het National Contact Point Flanders (NCP Flanders) ondersteunt ondernemingen en organisaties die aan Europese R&D-programma’s willen deelnemen. Een van die programma’s is het European Defence Fund. Daarnaast ondersteunen en begeleiden we ondernemers ook voor alle andere defensiegerichte programma’s: het federale Defence Industry Research Strategy (DIFS) programma de European Defence Agency programma’s. Een hele boterham.”

Dual Use

We gaan nog even door op de financiering van de goedgekeurde projecten. Want die blijkt zelfs te kunnen oplopen tot 100% van het benodigde bedrag. Mark: “Net omdat het bij deze calls om uiterst sensitieve materie gaat, kunnen de Europese regels voor staatssteun vervallen en kunnen hetzij het ministerie van Defensie, hetzij VLAIO de financiering die Europa niet betaalt co-financieren. Dat hangt af of de toepassing louter militair is, dan wel ook een nuttige toepassing heeft voor de civiele maatschappij.”

Dat laatste blijkt vaker voor te komen, die dual use of dubbel gebruik van een militaire ontwikkeling. Mark: “Denk aan een VR-helm, ik zeg nu maar iets. Je kan die zuiver militair inzetten, maar je kan die evengoed civiel in de gaming industry gebruiken. En als je effectief daarop inzet en je ontwikkelt specifieke software of iets met sensoren om alles nog realistischer te doen lijken, dan kan je die helm voor twee doeleinden gebruiken. Nog een typisch voorbeeld zijn drones. Die zijn nooit puur militair. Je kan ze even goed in de civiele luchtvaart, voor surveillance of voor de levering van pakketjes inzetten. Vanzelfsprekend moet jouw toepassing binnen een specifieke call passen, bv. een vraag naar anti-hacking software.”

Mark: “Een mooi voorbeeld is Exail uit Oostende. Zij ontwikkelen onderwaterdrones, die militair gebruikt worden om mijnen te detecteren en ze eventueel zelfs te laten exploderen. Maar net zo goed doen die drones civiel onderzoek naar de zeebodem.”

Hoe je weet wanneer er zulke calls aankomen en of je ervoor in aanmerking komt? Mark: “Eén adres: NCP Flanders. We werken eigenlijk met een soort van abonnementenservice, helemaal gratis uiteraard. Je meldt je gewoon aan op onze website en maakt een account aan. Daar geef je zelf aan welke categorieën en welke (sub)programma’s jouw interesse wegdragen. Zijn er nieuwe calls van het European Defence Fund of Horizon Europe, dan vind je die meteen in je mailbox terug. Makkelijk zat.”

Twee testimonials die de werking van NCP Flanders in de ruimte mooi illustreren zijn het ROOT en GLAUKOS project waar Vlaamse ondernemingen Septentrio en Bio Base Europe Pilot Plant aan bijdroegen.

Verder lezen

• VLAIO Frank De Winne-mandaten en space labs
• Zonne-energie in de ruimte: een kruisbestuiving van technologie en kennis
• Near real-time info over verandering landbedekking helpt impact op klimaat en biodiversiteit monitoren
• Innovatieve starterssteun
• Europees H2020 onderzoeksprogramma
• Het European Defence Fund
• Het federale Defence Industry Research Strategy (DIFS) programma
• Het ROOT en GLAUCOS project (NCP Flanders)