Actieve leegstandsaanpak in Utrecht loont

In de strijd tegen leegstand is Utrecht van alle grote binnensteden in Nederland het meest succesvol. Het succes is te danken aan de nauwe samenwerking tussen handelaars, centrummanagement en vastgoedeigenaars. Utrecht's economie blijft goed presteren als populairste dagbestemming voor bezoekers. Het Koopstromenonderzoek van 2021 toonde aan dat de binnensteden van de grote steden sinds 2018 hun positie als belangrijkste winkelgebieden gedeeltelijk hebben verloren als gevolg van de COVID-19-pandemie, met uitzondering van het centrum van Utrecht, dat als enige zijn positie wist te behouden. Het vertrek van grote winkelbedrijven uit het centrumgebied biedt ruimte voor nieuwe huuronderhandelingen en kansen voor andere retailers of merken met vernieuwende concepten. 

Samenwerking met vastgoed 

Een krijtlijn in het beleid is samenwerken. Daar hoort ook het smeden van goede banden met de vastgoedsector bij. Doordat het vastgoedeigendom in het centrum van Utrecht enorm versnipperd is, zijn korte lijnen tussen ondernemers, eigenaren en stadsbestuur noodzakelijk om de invulling van panden te bevorderen. Ook de rol van de publieke ruimte in de binnenstad is de laatste jaren een stuk belangrijker geworden. Meer groen en meer ruimte om te vertoeven hertekent een centrum dat vroeger vooral gericht was op het behappen van de bezoekersstromen. Het is bovendien een positieve evolutie om ook wonen boven winkels opnieuw aantrekkelijk te maken. De behoeftes van de consument staan centraal en door de nauwe samenwerking kan hierop snel ingespeeld worden. Hiervoor is enerzijds een visie nodig maar anderzijds ook korte lijnen met ondernemers, vastgoedontwikkelaars en makelaars. 

Écht aan de slag 

Volgens Fonville, senior beleidsadviseur bij de stad, beperkt de leegstand zich tot een aantal straten. Zo is er bijvoorbeeld geen leegstand te bespeuren op de Lijnmarkt waar voornamelijk zelfstandige winkeliers zitten. De Steenweg heeft het dan weer moeilijker om nieuwe ondernemers aan te trekken en moeten andere type invullingen mogelijk worden gemaakt. Fonville en zijn adviseurs zijn ook bezig met het transformeren van vastgoed in de binnenstad. Ze willen snel nieuwe functies mogelijk maken, zoals wonen en werken boven winkels. Daarvoor moeten ze vastgoed organiseren en activeren. Waar vroeger de commerciële locatie de absolute geldkoe was, liggen de kaarten nu anders. Eigenaars moeten het vooral hebben van verhuur van één of meerdere wooneenheden boven de plint. Eens dit gerealiseerd is kan de huurprijs in de commerciële plint naar beneden waardoor het meer marktconform is. 

Morgen Mooier Maken 

Om de leegstandsproblematiek in Utrecht te lijf te gaan, heeft de stad het project Morgen Mooier Maken opgezet waar opnieuw heel wat partners bij betrokken zijn. Het project is bedoeld om ondernemers te helpen bij het vinden van passende panden en het bemiddelen met vastgoedeigenaren en makelaars. De functiemix staat daarbij voorop. Naast winkels moeten ook andere functies zoals horeca, werk- en ontmoetingsplekken, diensten, ontspanning, groene verblijfsruimten, kunst en cultuur of sport verweven worden. Hiervoor is maatwerk nodig en wordt vertrokken vanuit de ambities die voor de verschillende locaties of panden worden vooropgezet. Als een ondernemersplan daar niet bij aansluit, wordt het moeilijk. Er zijn subsidies beschikbaar gesteld vanuit de gemeente onder bepaalde voorwaarden. Aanvankelijk werden de subsidies vooral toegekend in de probleemstraten, maar ondertussen wordt ook uitgebreid naar andere zones.

Aantrekkelijke concepten 

Dankzij deze aanpak werden al verschillende succesvolle nieuwe concepten aangetrokken. Een bekend voorbeeld is de vintage kledingwinkel Kilo Kilo. Naast het unieke 'product' - verkopen van kledij per kilo - trekt de winkel aandacht via optredens, deejays, samenwerking met jonge ontwerpers aan de Hogeschool voor Kunsten in Utrecht, demonstraties over hergebruik van kledij, etc. Een ander voorbeeld is STILL waar verschillende ambachten gecombineerd aangeboden worden: handgemaakte keramiek, slow-fashion, fotografie, duurzame sieren, etc.