Cultuur als partner van retail

Samenwerking maakt winkelgebieden sterker

Door de opkomst van online winkelen verliezen binnensteden steeds meer terrein en ontstaat er ruimte voor andere activiteiten, zoals horeca, onderwijs, kunst & cultuur, ontspanning en woningen. Om deze veranderingen op te vangen, is het belangrijk om te weten wat de snelheid en impact is van de veranderingen in consumentengedrag, markt en concurrentie. Daarnaast moeten de stakeholders de veranderingen op een goede manier oppakken. Veel winkelgebieden zijn niet meer dan een toevallige verzameling winkels die onafhankelijk van elkaar proberen de consument aan te trekken. Er zijn echter drie manieren om deze individuele benadering tegen te gaan:

1. Beheer het centrumgebied als een bedrijf, met een centrale regie en verdeling van bevoegdheden 
2. Maak vanuit een duidelijk profiel en onderscheidend ‘verhaal’ rond het winkelgebied duidelijk waarom de klant juist naar daar moet komen; 
3. Breid de samenwerking tussen retailers, vastgoed en gemeente uit met andere partners (onderwijs, cultuur, media) zodat er meer mensen worden verleid tot een bezoek. Beloon deze samenwerking ook via financiële prikkels.

Cultuur kan een katalysator zijn voor het beeld van de binnenstad als een aantrekkelijke bestemming. Het is daarom belangrijk om cultuur als partner van de retail in te zetten om de aantrekkelijkheid van binnensteden te verhogen. Als winkelgebieden een duidelijk profiel en verhaal hebben en samenwerken met andere partners, kunnen ze verleiden tot een bezoek. Door deze samenwerking kunnen binnensteden relevant blijven en zich aanpassen aan de veranderende consumentengedrag en markt.

Cultuur als partner van de binnenstad

Het recente congres "Welkom in de Nieuwe Binnenstad" van Platform De Nieuwe Winkelstraat heeft aangetoond dat de cultuursector een belangrijke rol kan spelen bij de ontwikkeling van de binnensteden. Zowel Guido Marchena, cultuurmakelaar en dirigent uit Leiden, als Olaf Zwijnenburg, sectormanager Retail en Groothandel bij Rabobank, benadrukten dit. Het debat gaat over de verantwoordelijkheden van de partijen die hierbij betrokken zijn, waaronder de retail en de cultuursector. Beide sectoren staan echter onder druk door de opkomst van digitale technologie en de coronapandemie.

Het is belangrijk om te bepalen hoe sociale interactie in de binnenstad van de toekomst eruit zal zien en hoe zowel de retail als de cultuur daarvan kunnen profiteren. Een stad die op retail en cultuur is gebaseerd, vereist een basis van uitgangspunten en principes die burgers dienen. Deze moeten aansluiten bij de identiteit en de historie van de stad en bij de beweegredenen van burgers, bewoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven samen met de overheid.

Een stad moet aantrekkelijk zijn voor haar bewoners, bezoekers, klanten en toeristen. Dit vereist samenwerking tussen verschillende stakeholders, waaronder de horeca- en winkelsector. Duurzaamheid, veiligheid en leefbaarheid zijn belangrijke aspecten die bijdragen aan een productieve samenwerking. De binnenstad moet optimaal toegankelijk zijn, zowel virtueel als fysiek, om een aantrekkelijk aanbod te creëren.

Vormgeving van de stad

Het is belangrijk om te realiseren dat de vormgeving van een stad een belangrijke rol speelt in de toekomst van de binnenstad. Veelal blijft dit aspect echter onderbelicht in het debat. De Engelse socioloog Richard Sennett onderscheidt in zijn boek ‘Stadsleven’ de ville en de cité. De ville verwijst naar de fysieke structuur van de stad, zoals gebouwen, open ruimtes en infrastructuur. De cité, daarentegen, is de beleving van de stad waarin mensen elkaar ontmoeten en genieten van cultuur en activiteiten. Het is belangrijk om te beseffen dat de ville moet dienen om de cité mogelijk te maken, niet andersom. Helaas is het in stedelijke ontwikkeling nog steeds veelal zo dat het economisch rendement voorop staat, in plaats van de beleving en kwaliteit van de binnenstad.

Het doel is om een aantrekkelijk aanbod te creëren voor bewoners, bezoekers, klanten en toeristen. Na overleg met verschillende stakeholders is er een mix van waarden en behoeften vastgesteld die voor hen belangrijk zijn, van zelfontplooiing tot samenheid. De partijen die een cruciale rol spelen zijn naast retail- en cultuurorganisaties, de horecasector en de binnenstadsorganisatie zelf, inclusief de lokale overheid en de vastgoedsector.
Een productieve samenwerking is echter alleen mogelijk wanneer de stad duurzaam, veilig en leefbaar is. Dit is een verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen. Wanneer deze eisen niet worden nageleefd, zijn andere inspanningen vruchteloos.

Om een stad waarin retail en cultuur vorm geven aan een aantrekkelijk aanbod te realiseren, is optimale toegankelijkheid noodzakelijk, zowel virtueel als fysiek. Daarbij spelen de basiswaarden duurzaam, veilig en leefbaar een belangrijke rol. Hierdoor kan er een betere samenwerking tussen retail en cultuur ontstaan en moet de dialoog over de binnenstad gevoerd worden op basis van begrip voor de verschillen tussen de aard en missie van beide sectoren.
 

Leiden als voorbeeldstad

Naar voorbeeld van onder meer Leiden, kan volgende aanpak gehanteerd worden: 

• Bepaal hoe sociale interactie in de binnenstad in de toekomst eruit zal zien en welke ervaringen voor bezoekers van cruciaal belang zijn.
• Maak de kwaliteit van binnenstadsbeleving het leidende principe bij stedelijke herontwikkeling en laat het economische rendement van de individuele stakeholders daarop volgen.
• Overweeg hoe retail en cultuur samen kunnen bijdragen aan maatschappelijke waarden die voor burgers belangrijk zijn, zoals zelfontplooiing, unieke ervaringen en samenheid, en maak deze waarden leidend voor de toekomstige binnenstad.
• Identificeer andere partijen, naast retail en cultuur, die een belangrijke rol spelen en betrek hen in het proces.
• Werk samen met servicedesigners om de vitaliteit van het stedelijk leven verder te ontwikkelen.
• Zorg voor duurzaamheid, veiligheid en leefbaarheid als basiswaarden.
• Zorg ervoor dat binnensteden zowel virtueel als fysiek optimaal ontsloten en toegankelijk zijn, zodat bezoekers gemakkelijk toegang hebben, zowel online als offline.