De kansen en uitdagingen van etnisch ondernemerschap

Onze bedrijvige kernen weerspiegelen steeds meer de diversiteit van onze samenleving. Inwoners, bezoekers en ondernemers met uiteenlopende etnische achtergronden bieden opportuniteiten voor de uitbouw van een aantrekkelijke handelskern. Ze zorgen voor een breder en meer divers publiek die het klantenpotentieel voor alle handelaars vergroot. Maar er zijn ook drempels. Voor lokale besturen is het daarom essentieel om hier proactief en doelgericht op in te spelen. 

Etnisch ondernemerschap

Met etnisch ondernemerschap verwijzen we naar ondernemers met een migratieachtergrond. Deze ondernemers hebben vaak sterke banden met hun eigen etnische bevolkingsgroep en stemmen hun activiteiten en bedrijfsvoering dan ook af op (enkel) die doelgroep. Ze hebben vaker te kampen met drempels als taalbarrières, cultuurverschillen, beperkte netwerken, discriminatie en/of vooroordelen, toegang tot wet- en regelgeving en ook de integratie in de brede lokale economie verloopt niet altijd even soepel.

Open toegang

De klassieke vereisten voor succesvol ondernemen als intrinsieke motivatie, ondernemersvaardigheden of het opzetten van een rendabel businessmodel vormen doorgaans geen probleem. Wel de vertrouwdheid met en inzicht in lokale gebruiken, regels en opportuniteiten. Ook de toegang tot financiering blijkt niet evident. Verschillende organisaties zetten daarom in op acties en initiatieven die een open toegang tot de lokale economie voor deze groep ondernemers moet verbeteren. Het gaat bijvoorbeeld om gerichte coachingprogramma’s, taallessen en -ondersteuning, aanbieden van netwerkmogelijkheden, specifieke infomomenten, enzovoort. Ze zijn gericht op het bijbrengen van kennis, het wegwerken van drempels of gewoon om deze groep ondernemers te activeren. Met de kernwijzer Etnisch Ondernemerschap worden vanuit het VLAIO-initiatief ‘De Profploeg’ alvast waardevolle inzichten gegeven. Ook lokale besturen zetten steeds vaker hun schouders onder dit type initiatieven of pakken er zelf mee uit. 

Samenwerking microStart en HUB.Brussels

Microstart en HUB.Brussels bundelden de krachten om in de periode 2023-2024 zo’n 2.000 migranten te begeleiden die een eigen onderneming wensten te starten. Het project beantwoordde aan een oproep van de Ontwikkelingsbank van de Raad van Europa (CEB) in het kader van het project Partnerships and Financing for Migrant Inclusion (PAFMI). Het traject was hoofdzakelijk gericht op informeren en adviseren. Ongeveer 500 van de 2.000 potentiële ondernemers hebben ook gerichte training en ondersteuning gekregen. Voor zo’n 300 migranten was er ook de mogelijkheid om financiële ondersteuning te krijgen om een zaak op te starten. Een concreet voorbeeld is het organiseren van de infosessie ’Hoe een zaak starten in België?’ in maar liefst vier verschillende talen (Engels, Frans, Oekraïens en Spaans).

Café Herman

Een ander voorbeeld van eigen bodem is Café Herman in Mechelen. Het project werd enkele jaren geleden opgezet met als doel etnische kleine ondernemers te ondersteunen om hun weg in het sociaal-economisch weefsel te vinden. Café Herman personaliseert de dienstverlening en investeert in een relatie met de ondernemers. Via winkelbezoeken van een medewerker van de stedelijke dienst economie werd getracht een vertrouwensband op te bouwen met een honderdtal etnische kleinhandelszaken. Die relatie loont: de multiculturele handelaars krijgen het gevoel dat ze er echt bij horen in de stad, problemen met vergunningen worden geregeld en de handelaars nemen deel aan braderijen.

Biomamma

Eén van de succesvolle voorbeelden uit het traject was Rachid Tebani van biowinkel Biomamma. Dankzij de persoonlijke begeleiding werd hij geïntroduceerd bij het lokale handelscomité, kreeg hij informatie en stond de taalbarrière niet meer in de weg om zelf deel te nemen aan acties en evenementen. Ook de gemeentelijke procedures, bijvoorbeeld voor een deelname aan de wekelijkse markt, werden uitgelegd en waar nodig werd ondersteuning geboden.

Inspiratie uit Brixton

Ook in het buitenland zijn er succesvolle initiatieven die als inspiratie kunnen dienen. Grootsteden van over de hele wereld pakken uit met ondersteunende acties. Vaak met succes. Zo groeide Brixton de afgelopen jaren bijvoorbeeld uit tot één van de hipste en populairste wijken van Londen, onder meer door etnisch ondernemerschap te omarmen, te ondersteunen en te promoten.

Brixton Market 

In Londen kan je in de wijk Brixton rondkuieren op de Brixton Market. Deze markt ontstond in 1870 als groenten-, fruit- en bloemenmarkt. Vandaag is het een van de bekendste multiculturele markten met overwegend invloeden uit het Afrika en de Caraïben. Het stadsbestuur zette in samenwerking met het Brixton Business Improvement District enkele initiatieven op om eigenaars van etnische winkels en marktkramen te ondersteunen bij de modernisering en het aantrekken van een breder publiek. 

Brixton Pound

Zo werd bijvoorbeeld de Brixton Pound (ook wel Brixton Money) geïntroduceerd. In de wijk staan geldautomaten waar je gewone ponden kunt omwisselen voor Brixton Pounds. De waarde van het geld blijft in theorie dezelfde. Maar je krijgt in de lokale zaken doorgaans toch iets meer waar voor je geld. De biljetten zijn bedrukt met de gezichten van bekende mensen als David Bowie. Via de organisators van de Brixton Pound worden ook flankerende initiatieven genomen die gericht zijn op het nog beter verbinden van de lokale gemeenschap. Onder meer een eigen loterij of de oprichting van een overschotwinkel voor groenten en fruit zijn succesvolle voorbeelden.

Black business forum

Dit forum richt zich specifiek naar eigenaars die ze omschrijven als de ‘Black Business Owners’. Alle initiatieven zijn geclusterd rond traditionele thema’s als PR en marketing, netwerken, evenementen, bedrijfsadvies of opleiding en vorming. Er zijn onder meer een ‘Black Business Weekend’ in de wijk zelf of ‘Black Business Markets’ op iconische locaties verspreid over Londen.  

Project Azo!

Tussen 2016 en 2020 liep het project AZO!. Dit initiatief zette via infosessies in op sensibilisering van asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden richting ondernemerschap. Onder bepaalde voorwaarden was het voor sommigen mogelijk om in een begeleidingstraject te stappen. Daar konden ze onder begeleiding van coaches werken aan de opstart van een eigen zaak.  Het ging dan bijvoorbeeld over het opstellen van een haalbaarheidsstudie, het testen van het ondernemersidee in een beschermde omgeving van een activiteitencoöperatie, het aanvragen of het verkrijgen van een microkrediet. 

Allo Inno Toolbox

De AlloInno Toolbox is het resultaat van een samenwerking tussen Stebo, Starterslabo West-Vlaanderen en de Arteveldehogeschool. De toolbox richt zich op het verbeteren van de dienstverlening aan allochtone prestarters. Er werden vier modules ontwikkeld met als doel allochtone ondernemers te stimuleren naar innovatie. De toolbox wordt ingezet tijdens een intensief begeleidingstraject dat ook rekening houdt met onder meer scholing, generatie, geslacht of vaardigheden .