Hoe Temse de Ruimtebarometer inzet voor duurzame woonontwikkeling
Elk lokaal bestuur buigt zich over vragen rond woonnood en de verdichtingsopgave. De gemeente Temse vond een antwoord via een Ruimtebarometer. De Ruimtebarometer 2020 werd gebruikt ter voorbereiding van een Beleidsplan ruimte. Het instrument speelt zo een sleutelrol in het ruimtelijk beleid van de gemeente. Hoe werkt het en wat kunnen andere gemeenten hiervan leren?
De Ruimtebarometer in Temse
Temse staat al jaren voor grote ruimtelijke uitdagingen. Het ruimtebeslag in de gemeente is met 41,1% aanzienlijk hoger dan het Vlaamse gemiddelde van 33,3%. Tegelijkertijd is slechts 58,9% van de gemeente open ruimte, vergeleken met een Vlaamse standaard van 66,7%. Het Beleidsplan Ruimte Temse stelt daarom ambitieuze doelen: tegen 2040 mag er geen bijkomend ruimtebeslag meer zijn, en de focus ligt op het verhogen van het ruimtelijk rendement binnen het bestaande bebouwde gebied. De Ruimtebarometer biedt hiervoor de nodige inzichten.
Ruimtebarometer 2020
De barometer werd in 2020 ontwikkeld om de specifieke uitdagingen in kaart te brengen. Het is een analysetool die alle beschikbare gegevens over landgebruik, bevolkingsgroei, woningvoorraad en mobiliteit samenbrengt. Zo ontstaat een helder beeld van de huidige situatie en mogelijke toekomstige scenario’s. Voor Temse was dit cruciaal om te begrijpen waar nog verdichtingsmogelijkheden liggen en welke woonuitbreidingsgebieden overbodig zijn.
Bouwmeesterscan
Een tool die aanvullend en verrijkend werd ingezet is de Bouwmeester Scan. De tool wordt uitgegeven door de Vlaamse Bouwmeester. De Bouwmeester Scan Temse werd opgeleverd in oktober 2020.
Hoe pakt Temse de omgeving aan?
Temse stemt vraag en aanbod van ruimte zorgvuldig af om extra open ruimte te vrijwaren en de leefbaarheid te verhogen. Met een nieuw Beleidsplan Ruimte, klaar tegen 2025, wil de gemeente de basis leggen voor duurzaam ruimtegebruik tot 2050.
Groenpool Tielrode
Een concreet voorbeeld is de Groenpool Tielrode, een recreatiegebied van de kleiputten Roomacker tot aan de Durme. Met herbestemmingen naar open ruimte, zitbanken en speeltuigen wordt biodiversiteit bevorderd en recreatie gestimuleerd. Ook de site van de Steenbakkerij in Steendorp, een leegstaande terrein van 18,57 hectare, krijgt een natuurgerichte en recreatieve invulling via een brownfieldconvenant.
Samenloop van plannen en projecten
Daarnaast werkt Temse aan energie-efficiëntie via een lokaal warmteplan en kiest het voor duurzame bedrijvigheid met de modernisering van het industriegebied TTS. Het mobiliteitsplan focust op leefbaarheid met trage wegen en slimme parkeerregels. Op woonvlak wordt ruimte beter benut, zoals bij de 120 geplande woningen op de ISA-site. Erfgoed krijgt aandacht met waarderingsfiches en herbestemmingsstudies.
Inspiratie voor andere gemeenten
De ervaringen in Temse bieden inspiratie voor andere gemeenten die de Ruimtebarometer willen inzetten. Het instrument vergt een initiële investering in tijd en middelen, maar de opbrengst is aanzienlijk. Door te werken met een gespecialiseerde begeleidingspartner en een regelmatige actualisatie van de data, blijft de barometer relevant als beleidsinstrument. Een belangrijke succesfactor in Temse was de integratie van de barometer met andere beleidsdomeinen, zoals mobiliteit, energie en sociale huisvesting. Zo wordt de bouwshift niet alleen een ruimtelijke, maar ook een maatschappelijke transformatie.
Een toekomstgericht beleid
Voor Temse is de Ruimtebarometer meer dan een hulpmiddel. Het is een strategische gids voor de lange termijn. Door de barometer te combineren met participatie van inwoners en een breed gedragen visie, zet de gemeente stappen naar een duurzamer en leefbaarder ruimtelijk beleid. De bouwshift wordt zo niet alleen een beleidsdoel, maar een realiteit die het leven van de inwoners direct verbetert.
