Lokale besturen en handelaars werken samen voor betere datagestuurde winkelgebieden

Project ‘Datagestuurde winkelgebieden’

Het project ‘Datagestuurde winkelgebieden’ kadert binnen het City of Things-luik van de EFRO-oproep ‘Bevorderen van een ondernemingsvriendelijk klimaat bij lokale en provinciale besturen’, gelanceerd in 2020. Stad Mechelen werkte voor het project tussen januari 2021 en maart 2023 samen met Antwerpen, Leuven, Roeselare en de Thomas More hogeschool om horeca en retail te inspireren om op basis van data efficiëntere beslissingen te nemen. De totale projectkost bedroeg ongeveer één miljoen euro voor alle projectpartners samen. Europese en Vlaamse subsidies dekten elk 40% van de kosten. Ook de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen droegen bij aan de financiering.  

Data en inzichten om zowel handelaars als beleid te ondersteunen

Sandrine Raskin, projectcoördinator data bij stad Mechelen, zegt dat het project zowel handelaars als lokale besturen wou ondersteunen bij het omarmen van een datagedreven aanpak en het benutten van de kennis die data kunnen bieden. “De toegang tot data betekent dat ze beschikken over waardevolle informatie om betere beslissingen te nemen en middelen effectiever in te zetten, wat bijdraagt aan de gezondheid van de winkelgebieden.”

Uitwisseling van data

De projectpartners Leuven, Antwerpen en Roeselare hebben net als Mechelen vergelijkbare uitdagingen bij het verkrijgen en benutten van betrouwbare retaildata. Door middel van het delen van goede praktijken en het benutten van synergiën, konden de steden van elkaar leren en samenwerken om de impact van een datagestuurde besluitvorming te vergroten. Maar ook de stem van de handelaars was cruciaal.

Daarom werkte Mechelen nauw samen met de handelaars om te begrijpen over welke data ze beschikken, op welke manier ze deze data willen delen met de stad en welke data zij van de stad willen ontvangen. Hogeschool Thomas More Mechelen begeleide dit proces door de behoeften van de handelaars in kaart te brengen. Op basis van deze bevindingen werd bepaald welke data de steden (prioritair) moesten aankopen ter ondersteuning van de handelaars. 

Handelaars open voor gebruik en delen van data

In tegenstelling tot wat wel eens gedacht wordt, was de bereidheid van de ondernemers om data te gebruiken en te delen groot. Binnen het project werden participatieve sessies en bevragingen georganiseerd die verschillende opvallende vaststellingen tonen:

• 90% van de ondernemers gebruikt reeds data;
• 80% is bereid data-activiteit op te starten of uit te breiden;
• 33% gebruikt nog geen omgevingsdata waardoor hier kansen liggen;
• 95% staat open voor het delen van data. Ook absolute cijfers (bijvoorbeeld omzet) kunnen worden gedeeld op voorwaarde data ze geaggregeerd en geanonimiseerd worden.

Drukte, bezoekersprofielen en bestedingen

Op basis van een behoeftebevraging werd een bestek uitgeschreven om data aan te kopen rond drukte, bezoekersprofielen en bestedingen. Deze data bieden waardevolle inzichten om handelaars te ondersteunen. Voorbeelden zijn het optimaliseren van de praktische organisatie van de handelszaak (bepalen van openingsuren, personeelsplanning en voorraadbeheer) of het interpreteren en evalueren van de eigen resultaten in vergelijking met andere handelaars in de stad. Uiteindelijk werden bezoekersdata aangekocht bij Proximus en bestedingsdata bij Cropland. Deze laatste zijn afkomstig van betaalterminals en kunnen worden opgedeeld volgens sector. Bovendien werden er ook databronnen over het weer en de evenementen in de stad geïntegreerd in het project.

Leesbare data in dashboards

Een van de grootste uitdagingen van het project was het vertalen van de verzamelde data naar rapporten en dashboards. Die zorgen ervoor dat de data leesbaar en hanteerbaar worden. Voor de ondernemers ontwikkelde de Thomas More Hogeschool een prototype van een handelaarsdashboard. Voor de lokale besturen werd een apart dashboard ontwikkeld om onder meer drukte en bestedingen in het kernwinkelgebied te monitoren en georganiseerde evenementen te evalueren. In een vervolgproject wordt er gewerkt aan de verdere ontwikkeling hiervan en wordt een mogelijk businessmodel onderzocht om zelfvoorzienend te kunnen zijn.

Mee op de datatrein

Hoewel er op dit moment nog geen direct zichtbare veranderingen zijn, is de datamindset volgens Raskin een belangrijke stap voorwaarts. Ze benadrukt dat data tegenwoordig van cruciaal belang zijn om situaties en beslissingen objectief in te schatten. “Het project is op dit moment nog beperkt tot evaluaties. Maar het heeft wel de mogelijkheid gecreëerd om evenementen en braderijen objectief te evalueren, wat voorheen niet mogelijk was.” Raskin is van mening dat het belang van deze evolutie duidelijk is en dat het essentieel is om mee te zijn met de datatrein. Ze stelt dat data kunnen bijdragen aan het ondersteunen van besluitvorming zodat niet alleen op het buikgevoel moet vertrouwd worden. Data leveren bovendien nieuwe inzichten op die vroeger soms gemist werden.

Verder bouwen op de resultaten

Het vervolgproject Sustainable Insights for Cities & Retailers (SInCR), goedgekeurd in de City of Things-oproep van VLAIO in 2022, is een nieuwe stap om pijnpunten aan te pakken en kansen te benutten. Het project wordt samen met stad Leuven en het Economisch Huis Oostende uitgevoerd en heeft een totaalbudget van 1,2 miljoen euro. Het doel van dit project is het standaardiseren van de aanpak met oog op deelbaarheid en interoperabiliteit. “Het project gaat nu verder met de opzet van OSLO-standaarden en een VLOCA-model, maar ook het onderzoeken van het businessmodel en wie hieraan kan bijdragen”, aldus Raskin. Ook het verbreden van de scope staat op de agenda, bijvoorbeeld richting mobiliteit. 

Wil je meer weten? Dan kan je de samenvattingen van alle goedgekeurde City of Things projecten nalezen.