Met een spaarpaal naar veiliger verkeer en een betere buurt

Belonen in plaats van bestraffen

Het principe van de spaarpaal is eenvoudig. De gemeente plaatst een digitale zuil langs een verkeersweg. Deze registreert of de voorbijrijdende automobilisten zich aan de snelheidslimiet houden. Voor elke auto die onder de limiet passeert wordt een klein bedrag toegevoegd aan een digitale spaarpot. Van zodra een specifieke periode afgelopen is of van zodra een spaardoel bereikt is; zet de gemeente het digitale geld om in echt geld. Dit kan vervolgens gebruikt worden voor bijvoorbeeld investeringen in de buurt. Correct rijgedrag wordt zo beloond. Het spaardoel wordt doorgaans op voorhand vastgelegd en komt best in samenspraak met de buurt tot stand. 

Proefproject Schagen

Van 16 juni tot 9 juli 2021 liep in de Nederlandse gemeente Schagen een proef met de spaarpaal. Dit project kwam mede tot stand dankzij een subsidie van de provincie Noord-Holland. Er werd in totaal 90.000 euro subsidie voorzien voor 9 spaarpalen, waarvan de eerste in Schagen werd geplaatst. Sander Kunst van de gemeente Schagen legt hoe de spaarpaal werkt en waarom zijn gemeente koos voor dit proefproject:

De spaarpaal blijkt een succes: “Voor de start van de pilot reed zo’n 40% van de automobilisten hier te hard. Al na een week zagen we dat percentage dalen naar 15%. Dat is een geweldige verbetering,” aldus Kunst. Met de opbrengst werd geïnvesteerd in nieuwe buitensporttoestellen voor de buurt.

Spaardoel in amper 7 weken bereikt in Amsterdam

In navolging van Schagen introduceerde Amsterdam een vergelijkbaar initiatief. Automobilisten die zich aan de maximumsnelheid van 30 km/u houden, sparen met elke rit een klein bedrag (5 eurocent) voor een buurtproject. De gemeente Amsterdam ziet het systeem als een slimme manier om verkeersveiligheid te verbeteren zonder boetes uit te delen. Het is een beloningssysteem dat goed rijgedrag aanmoedigt, wat niet alleen zorgt voor veiligere wegen, maar ook de betrokkenheid van bewoners bij hun buurt vergroot. In slechts zeven weken werd het spaardoel van €10.000 opgehaald, waarna de bewoners besloten dit te doneren aan Helen’s Free Food Market, een initiatief tegen voedselverspilling. 

Eerste resultaten positief

De eerste metingen in Nederland tonen aan dat de spaarpaal als positieve prikkel effectief is in het stimuleren van veilig rijgedrag. Bovendien merken bewoners op dat ze bewuster zijn gaan rijden om het spaardoel sneller te behalen. Dit creëert een gevoel van collectieve verantwoordelijkheid: door rustig te rijden, draagt men bij aan een betere buurt.

Hoe werkt het precies?

Het succes van de spaarpaal is te danken aan een combinatie van technologie en gemeenschapszin:

• Strategische plaatsing: De palen worden geplaatst op locaties waar snelheid een probleem is.
• Digitale monitoring: Een sensor meet de snelheid van passerende voertuigen.
• Sparen voor een goed doel: Voor elke bestuurder die zich aan de snelheid houdt, wordt een klein bedrag toegevoegd aan de digitale spaarpot.
• Transparantie en motivatie: Op het scherm van de spaarpaal is de actuele stand van het spaardoel te zien, wat extra motiveert om rustig te rijden.
• Gemeenschapsvorming: De buurt beslist gezamenlijk hoe het gespaarde geld wordt besteed.

Tijdelijke maatregel

In Utrecht werd recent een spaarpaal geïnstalleerd op de Elsterstraatweg in Elst. Hier wordt voor elke auto die zich aan de maximumsnelheid van 30 km/u houdt, een klein bedrag toegevoegd aan een fonds van actiegroep ‘Veilig door Elst’. De hoop is dat deze financiële beloning automobilisten zal motiveren om veiliger te rijden. Ook in andere steden en gemeenten worden spaarpalen geplaatst of zijn ze in aanvraag. De verplaatsbaarheid van de palen zorgt er voor dat het ook als tijdelijke maatregel in een bepaalde buurt of deelgemeente kan gebruikt worden. Doorgaans wordt prioriteit gegeven aan wegen waar vaak te snel wordt gereden. Na een bepaalde vastgelegde periode of na het behalen van een spaardoel kan de paal vervolgens ingezet worden in een andere straat of buurt.

De toekomst van belonend verkeersbeleid?

Waar traditionele snelheidscontroles draaien om straffen, biedt de spaarpaal een vernieuwende aanpak waarbij goed gedrag beloond wordt. De eerste resultaten tonen aan dat automobilisten hier positief op reageren en dat de verkeersveiligheid daadwerkelijk verbetert. Met de uitbreiding van dit concept in Nederland wordt de spaarpaal mogelijk een vast onderdeel van het verkeerslandschap. In Vlaanderen kennen we al de ‘smileypalen’ waarop visueel aangegeven wordt of de snelheidslimiet gerespecteerd wordt. Wie weet zien we binnenkort ook in Vlaamse steden en gemeenten hoe automobilisten samen sparen voor een veiliger en socialer verkeer met de spaarpaal.