Buurtmakers - van waste naar wijze buurt

Partners

Arteveldehogeschool, De Creatieve STEM, TAJO, UNIZO, Ateljee, Stad Gent en gemeente Zelzate

Projectopzet

Buurtmakers gaat met kwetsbare en moeilijk bereikbare jongeren aan de slag rond circulaire economie in hun eigen buurt. We verkennen samen kansen om ongebruikte materialen in te zetten voor een wijze buurt. 
Hoe kunnen we anders omgaan met materialen (bijvoorbeeld afval van een lokaal houtbedrijf) en bronnen (bijvoorbeeld water)? Hoe kunnen we hiermee de buurt verbeteren? De oplossing, daar werken we in co-creatie met de hele buurt aan. Van jong tot oud, van café tot bedrijf en van wijkcomité tot bestuur. Arteveldehogeschool en De Creatieve STEM begeleiden het traject via design thinking én onderzoeken hoe deze projecten op meerdere locaties en voor lange tijd kunnen werken.  

Waarom doet het partnerschap dit? Omdat de gedeelde natuurlijke bronnen en ruimte niet onuitputtelijk zijn. En omdat zij kwetsbare jongeren warm willen maken voor STEM-beroepen door hen te laten ervaren dat je STEM kan gebruiken om je familie, vrienden en buurt te helpen. 
 
Samenwerken staat centraal. In de eerste plaats tussen de jongeren en de buurtbewoners, maar dit project kan enkel gerealiseerd worden met de hulp van vele partners. Van STEM-partnerschappen en -academies tot kennisinstellingen, burgerorganisaties, overheidsinstellingen en bedrijven. En misschien ook jij? 

Contactgegevens

Lise Van der Haegen, lise.vanderhaegen@arteveldehs.be, T 0477 17 28 86

Digimobile - digitale technologie maakt mobiliteit slimmer, veiliger en groener

Partners

Hogeschool PXL – PXL STEM Academy, Katholieke Hogeschool VIVES Zuid – Techniekacademie, Thomas More Mechelen – Antwerpen vzw-WiWeter, Arktos vzw Limburg en Natuur en Wetenschap

Projectopzet

Een performant mobiliteitsbeleid blijft een van de grootste maatschappelijke uitdagingen in Vlaanderen. Hoe kunnen we ons in de toekomst slimmer, veiliger en groener verplaatsen? En hoe kunnen digitale technologieën – sensoren, softwaretools, robots, zelfrijdende voertuigen, apps enz. – ons daarbij helpen? Dat zijn de ‘challenges’ binnen ons nieuw te ontwikkelen, buitenschools STEM-leertraject in co-creatie met (en gericht op) kinderen van 8 tot 12 jaar. Het project haakt in op drie belangrijke transitieprioriteiten voor Vlaanderen: digitalisering, energie en klimaat, en (in mindere mate) circulaire economie.

Kinderen van twee jeugdverenigingen en van stedelijke/gemeentelijke jeugddiensten worden actief in het ontwikkelingsproces betrokken. Ze geven mee vorm aan een nieuw buitenschools STEM-leertraject van ca. 30 uur (+/- 10 workshops) waarin kinderen – via brainstormsessies, gerichte bedrijfsbezoeken, experimenteersessies en ontwerp-, bouw- en programmeerworkshops – zélf in groepjes een voertuig(je) bouwen en programmeren dat zo slim, veilig en groen mogelijk is. Na afloop van het project zal het ontwikkelde leertraject geïntegreerd worden in de reguliere werking van PXL STEM Academy (samenwerkingsovereenkomst met min. 10 Limburgse gemeenten vóór afsluiting van het project) en zal het – via de STEM-partnerschappen met VIVES (Techniekacademie) en Thomas More (WiWeTeR) – ook in de rest van Vlaanderen breed uitgerold worden.

Het partnerschap voor dit 3-jarige project is gebaseerd op het ’quadruple helix’-principe, waar kennisinstellingen, ondernemingen, overheden, maar ook burgers en middenveld – in dit geval jeugdverenigingen en jeugddiensten – co-creatief samenwerken en elkaar versterken. 

Volgende partners zijn eveneens betrokken: Vlaamse Stichting Verkeerskunde, Melexis, Educam, RATO Education / Makeblock Europe, stad Hasselt, stad Sint-Truiden, gemeente Houthalen-Helchteren en (via VIVES & Thomas More) diverse gemeenten in andere provincies. Via PXL-VOKA Young & Strong hebben de partners ook een sterke link met de bedrijven binnen het netwerk van VOKA Limburg.

Contactgegevens

Mieke Vanormelingen, mieke.vanormelingen@pxl.be, T 0473 92 84 66

Groeituin 5.0

Partners

Vrije Universiteit Brussel (VUB), Authentical bv,  Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), Paddenbroek vzw, Regionaal Landschap Pajottenland en Zennevallei vzw, BirG support bv, Techniekschuur Lennik, Sapikids, Astertechnics, Flanders Make en EYESTvzw 

Projectopzet

In het Groeituin5.0 project zullen 3 STEM-trajecten ontwikkeld worden die zich afspelen in een pluktuin in de regio Pajottenland en Zennevallei, waar ruimte is voor zowel groentepercelen, een serre, water wachtbekken, fruitbomen, klein fruit als voor kleine dieren. Zo vormt de pluktuin een openlucht labo waar jongeren op een geïntegreerde manier bezig zijn met wetenschap, technologie, techniek en rekenkunde en dit op wekelijkse vaste STEM-bijeenkomsten, als een volwaardige hobby.

Elk STEM-traject vertrekt daarbij vanuit een maatschappelijke uitdaging, die tevens ook aan de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties gekoppeld is.  Bij het STEM-traject ‘Water’ zullen de jongeren bij aanvang verschillende uitdagingen voorgelegd krijgen die op het terrein van de Groeituin aan een duurzamere waterbeheersing zullen moeten bijdragen. Bij het STEM-traject ‘Voedsel’ zullen de jongeren uitgedaagd worden om technologie en techniek toe te passen voor het automatiseren van agro-ecologie. In het derde STEM-traject rond ‘Leven op het Land’ ligt de uitdaging dan weer bij het toepassen van automatisatie en digitalisatie om een veilige en diervriendelijke omgeving te creëren voor het kweken van kleine dieren.
Elk van voorgenoemde STEM-trajecten bestaat uit 5 modules met per module een 6-tal STEM-activiteiten. De eerste 4 modules brengen op een speelse wijze inzicht en vaardigheden bij aan de jongeren. In een vijfde ‘integratiemodule’ pakken ze vervolgens een reële STEM uitdaging van de Groeituin 5.0  aan.
Het doel van de Groeituin 5.0 is zowel de jongeren als de pluktuin te laten groeien, wat meteen de naam van het project verklaart. De jongeren worden gestimuleerd om hun talenten te laten groeien en verder te ontwikkelen door samen oplossingen te zoeken en verder uit te werken zodat die op hun beurt de duurzaamheid, digitalisatie en schaalbaarheid van een pluktuin verhogen. Tijdens het rijke aanbod van STEM-activiteiten in dit project zal er ook veel aandacht geschonken worden aan de ontwikkeling van de andere 21ste eeuwse vaardigheden. 

Het uitgebreid programma van de STEM-trajecten, met 30 STEM-bijeenkomsten per traject zullen in het Groeituin 5.0 project ontwikkeld, getest en bijgeschaafd worden voor en door jongeren van 12 tot 18 jaar oud. Al het ontwikkelde materiaal zal uitstekend gedocumenteerd worden, zodat het over heel Vlaanderen uitgerold kan worden. In dit kader zullen ook informatiesessies georganiseerd worden. Op deze manier streven we eveneens dat in het groeiend aantal pluktuinen ook ruimte komt voor STEM-trajecten  en samenwerking met lokale STEM academieën. De STEM-trajecten zullen ook vertaald worden naar kinderen van 5 tot 12 jaar onder de vorm van STEM-zomerkampen.

Contactgegevens 

Nathalie Debaes, ndebaes@b-phot.org, 0494 82 49 41

Neteland STEM-land    

Een sterk netwerk met transversale verbanden naar onderwijs, duurzaamheid en ondernemers.

Partners

Samenwerkingsverband Neteland, vzw natuur en wetenschap, Thomas More Kempen/ WiWeter, Hidrodoe en VOKA-Kamer van Koophandel Mechelen-Kempen

Projectopzet

Het samenwerkingsverband Neteland wil de katalysator middenin het enorme potentieel aan wetenschappelijke en technologische kennis bij onze ondernemers & bedrijven (samenwerking met VOKA en UNIZO) en de ervaring in wetenschapscommunicatie met kinderen (Natuur en Wetenschap vzw, Thomas More Kempen en Hidrodoe). We willen interactieve STEM-trajecten ontwikkelen, uittesten en ter beschikking stellen van STEM-academies over gans Vlaanderen.

De drie transitieprioriteiten zijn onze leidraad voor de komende jaren. Ze passen ook perfect binnen het DNA en de troeven binnen Neteland, haar bedrijven, kennisinstellingen en de vele scholen & academies. Binnen onze Kempense regio werd een programma Kempen 2030 opgezet (cf. burgemeesterconvenant) en het Streekplatform Kempen creëerde een Kempen Pact 2030 waarin die transitieprioriteiten uitdrukkelijk een plaats kregen. Samen met onze partners VOKA & UNIZO waarmee Neteland een duurzame samenwerking (en overlegstructuur) heeft, werden de competenties en projecten geïnventariseerd inzake circulaire economie, digitalisering, energie & klimaat. In totaal willen 43 ondernemers mee op de kar springen.

Co-creatie staat centraal in de ontwikkeling van 4 missiegedreven STEM-trajecten en 12 workshops. Voor het uittesten  van de ontwikkelde STEM-trajecten willen we een structuur opzetten die de basis moet vormen voor een duurzaam, breed en innovatief STEM-academie-netwerk in de zone Neteland. Het partnerschap wil niet, zoals klassiek,  een klein aanbod voor een grote doelgroep maar een groot aanbod voor een kleine doelgroep om op die manier de juiste profielen te bereiken. Neteland heeft het voordeel, en dat is meteen de reden waarom zoveel partners mee op de kar springen, van een duurzame samenwerking op tal van domeinen … tussen scholen/onderwijs, het volledige vrijetijdsbeleid, bibliotheek (één bib-werking voor de ganse regio) en economie (charter met ondernemers, UNIZO en VOKA binnen de regio). Dat geeft ook veel kansen om daarin verbindend en transversaal te werken. 

Met dit initiatief wil het partnerschap de kloof tussen bedrijven/industrie en burger verkleinen, technische profielen zichtbaar en aanvaardbaarder maken om in de toekomst te voorzien in de behoeften van ondernemers en de wetenschappelijk-technische geletterdheid verhogen. Kennisdeling, -prikkeling & -ontsluiting is het leidmotief.  Het partnerschap focust in eerste instantie op het 5e leerjaar basisonderwijs. Daarvoor gebruiken zij een aanklampende methodiek om jongeren te inspireren: binnenschools in de school werven, naschools STEM-academies organiseren!

In de loop van het project willen ze de trajecten uitrollen naar een initiatief voor lagere en hogere leeftijd, zelfs voor volwassenen is een plan voor een verdere toekomst. Ook daarin zijn al heel wat initiatieven lopende die we in de toekomst mee onder deze vlag kunnen laten ressorteren. Bovendien heeft ook hierin de vaste omschrijving van Neteland een grote meerwaarde omdat ook de secundaire scholen, academies, bibliotheken, vrijetijdsdiensten, enz. allemaal onder dat Neteland-verhaal passen. Een kans bij uitstek dus om daarin ook heel veel dingen bij mekaar te brengen.

Contactgegevens

Lieven Janssens, burgemeester@vorselaar.be, 014 50 71 16

Repair Teens

Partners

Katholieke hogeschool VIVES Zuid, Belgian Maintenance Association (BEMAS), Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij West-Vlaanderen, Repair&Share, Hogeschool PXL- PXL Academy en Thomas More Mechelen-Antwerpen-WiWeter

Projectopzet

De titel Repair Teens verwijst meteen naar de belangrijkste elementen van dit STEM-traject: het enthousiasmeren van tieners (meer bepaald van 12- tot 14-jarigen) voor onderhoud & repair als alternatief voor de achteloze wegwerpcultuur van vandaag. In lijn met het concept van de Repair Cafés mogen de jongeren onder begeleiding zelf aan de slag om echte bedrijfs- en maatschappelijke uitdagingen op te lossen. STEM-kennis en -competenties zijn daarbij de sleutel. 

Repair Teens ontwikkelt samen met jongeren en bedrijven een nieuw buitenschools STEM-traject, helemaal (en voor het eerst) in het teken van onderhoud & repair. Het traject bestaat uit twee delen: open kennismakingssessies bij bedrijven uit diverse sectoren en bij Repair Cafés in heel Vlaanderen. Tijdens die sessies mogen jongeren zelf real life cases van bedrijven en maatschappelijke uitdagingen oplossen. Ze maken er ook kennis met het belang en de impact van circulaire economie, en hoe ze daaraan zelf kunnen bijdragen. Ze krijgen meteen ook de kans op een rondleiding achter de schermen bij het bedrijf of mogen als fixer in het Repair Café aan de slag. 

Jongeren die de smaak te pakken hebben, kunnen zich engageren voor deel twee: een traject met twaalf opeenvolgende sessies (duur één semester), waarbij vaste teams van jongeren onder begeleiding een onderhouds- of repairuitdaging oplossen. Daarbij wordt ook gebruikgemaakt van een innovatieve app voor digitale instructies. De jongeren krijgen zo niet alleen STEM-kennis en -vaardigheden aangereikt, maar krijgen informeel ook 21ste-eeuwse vaardigheden mee zoals ondernemerszin, digitale vaardigheden, samenwerken, probleemoplossend denken, en zorg dragen voor omgeving en natuur. Dit moet hen inspireren om in hun verdere studies en loopbaan STEM als een positieve en evidente keuze te gaan zien. 

Repair Teens wordt mee mogelijk gemaakt door de samenwerking met de bedrijfspartners Evonik (chemie, Antwerpen), Norbord (houtverwerking, Limburg), Vandemoortele (voeding, West-Vlaanderen), Volvo Car Gent (automotive, Oost-Vlaanderen) en Manual.to (ICT).

Contactgegevens

Nele Heytens – nele.heytens@vives.be – 056 27 05 68

Michiel Van Lede – michiel.vanlede@vives.be – 056 28 06 13

SPARK - laat de vonk overslaan

Partners

RVO-society (Brightlab), UC Leuven-Limburg (Hogeschool UCLL), KU Leuven/LRD Centraal Beheer, De Creatieve STEM en RHIZO

Projectopzet

Jongeren zijn vaak maatschappelijk bewogen. Ze engageren zich in jeugdbewegingen, zetten zich in voor goede doelen, organiseren klimaatbetogingen of geven hun mening via online kanalen. Een groot deel van deze meisjes en jongens willen graag bijdragen aan de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen en de transitiedoelen. Velen van hen zien ‘STEM’ en ‘maken’ echter (nog) niet als deel van de oplossing voor deze engagementen. 

In Vlaanderen zijn de maakplekken: fablabs, makerspaces, maakbibs en andere maakplaatsen in opmars. De makersbeweging groeit, er wordt steeds meer geëxperimenteerd met hedendaagse maaktechnologie. Deze maakplekken zoeken actief naar opportuniteiten om jongeren te bereiken en trajecten aan te bieden. Met de term maakplekken bedoelen we de fablabs, makerspaces, de maakbibs, maakleerplek en andere publiek toegankelijke initiatieven die focussen op maken en daarvoor ook juiste machines, begeleiding en materiaal ter beschikking stellen. 

SPARK wil de brug slaan tussen geëngageerde jongeren en maakplekken. SPARK kiest in dit project resoluut voor het samenbrengen van enerzijds de jeugdbewegingen, met meer dan 200 000 leden waarvan een grote groep meisjes een ideale doelgroep, en anderzijds de maakplekken. SPARK laat de vonk overslaan en wakkert de interesse in STEM en het engagement naar maatschappelijke problematiek aan via STEM-trajecten. 

Deze samenwerking is uniek. In de eerste, verkennende fase zetten we sterk in op co-creatie en participatief onderzoek. We zoeken antwoorden op vragen als ‘Wat zijn vandaag de noden en de drempels?’, ‘Welke uitdagingen zien jongeren in de domeinen circulaire economie, digitalisering en energie en klimaat?’ en ‘Waar willen de meisjes en jongens van jeugdbewegingen zich voor engageren?’. 

De partners binnen het Edisonpartnerschap en het Maakbib partnerschap zullen de uitdagingen vertalen in missiegedreven STEM-trajecten, die jongeren in staat moeten stellen om via een procesmatige aanpak tot een oplossing voor een (maatschappelijk) probleem te komen. Deze STEM-trajecten zullen met deelnemende jeugdbewegingen gepiloteerd worden in vijf maakplekken verspreid over Vlaanderen. Vervolgens zal een ‘train the trainer’-traject uitgewerkt worden, zodat deze uitdagingen nadien ook door andere organisaties begeleid kunnen worden. Tenslotte willen we in de laatste fase analyseren op welke manier dit proces ook kan gebruikt worden om deze STEM-trajecten te integreren in de STEM-academies, om meer kinderen uit kansarmoede te betrekken en hoe de projectresultaten ook kunnen gebruikt worden om de link tussen jongeren en de STEM-bedrijven te versterken. 3 

SPARK wordt enthousiast ondersteunt door sterke partners bij de jeugdbewegingen onder meer KSA PiusX Kortrijk en Damiaanscouts Wilsele-Putkapel, door de technologie- en bedrijfswereld in het bijzonder door Agoria en imec en lokale bibliotheken en maakplekken zoals De Krook in Gent en de Leuvense Maakleerplek.

Contactgegevens    

Ilse Ooghe, ilse@RVO-Society.be, 0496 87 86 98

STEM & VORK

Partners

LUCA school of arts, Masala Gent (STEM-academie), Odisee (STEM-academie), de start-up GLIMPS.bio en het Living Lab van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO).

Projectopzet

Dit project wil via een buitenschools STEM-model van action learning jongeren en (jong)volwassenen opnieuw verbinden met het produceren en begrijpen van hun voedsel via digitale en duurzame voedselsystemen. Een sterke en betrouwbare band met onze levensmiddelen is fundamenteel voor het algemeen welzijn. Ik ben wat ik eet. Een herwonnen basiscontrole over je eigen voeding opent mooie perspectieven in een ondernemende, maatschappelijke coöperatieve context.

STEM & VORK is ons ambitieus STEM-programma voor een duurzamer lokaal voedselsysteem. We willen met het open-source gebruik van intelligente sensoren, robotisering, AI en digitale fabricage nieuwe vormen van stads-agroproductie opzetten die een lokaal, veerkrachtig en eerlijk voedselsysteem mogelijk maken.

STEM & VORK biedt vier gelinkte trajecten aan die bouwen op een serie introductie-workshops. Je leert van nul in groep een farmbot bouwen en programmeren. Een farmbot is een zichzelf onderhoudende gerobotiseerd groentebed. Daar worden zoveel mogelijk de principes vanuit de permacultuur gerespecteerd. De input(bodem, water, zaden, compost) en output(uw groenten) worden in het traject DIY-tools lab met zelfgebouwde instrumenten getest en gevalideerd. In het traject Biosystemen lab wordt actief aangeleerd hoe ecosystemen en micro-organismen ons kunnen helpen in het ontwerpen van duurzame systemen voor onze eigen nutriëntencyclus, afvalverwerking, waterzuivering en biosensing. Met de aquaponics-summerschool kweek je je eigen verse groente én je eigen vis. De combinatie zorgt voor een slimme kringloop waarin planten gevoed worden met de mest van de vissen én tegelijk het water voor de vissen zuiveren.

Door onderaan aan de voedselketen te ontwikkelen en de productiekracht met meesterschap, autonomie en transparantie te beheersen willen we de jongeren verantwoordelijk maken voor de wereld om hen heen. Een wereld die verder gaat dan kunstmatige materiële schaarste waar structurele beperkingen en conflicten over middelen niet langer menselijke interacties dicteren.

De ambities van STEM & VORK zijn:

• Inzetten op digitale geletterdheid, de digitale vaardigheden en de digitale inclusie voor de professionele en niet-professionele urban farmer van de toekomst.
• via het STEM & VORK aanbod het gebruik van slimme technologische mogelijkheden (robotics, ICT, big data, etc.) voor duurzame voedselproductie stimuleren.
• via STEM & VORK Do-It-Yourself workshops aanbieden om zelf innovatieve tools te bouwen die kunnen ingezet worden in lokale initiatieven rond voedselproductie, community building, open source communities.
• Het STEM-aanbod verbreden en koppelen aan bestaande netwerken en sociale actoren.
• De participatiedrempel voor AGRI&FOOD (coöperatief) ondernemerschap verlagen voor jongeren en (jong)volwassenen
• via het STEM&VORK aanbod een sterkere sociale en inclusieve meerwaarde creëren rond innovatieve voedselinitiatieven en aanzetten tot een groter bewustzijn over het belang van de verbinding tot voedsel

Contactgegevens

Valery De Smedt, valery.desmedt@luca-arts.be, 0477 40 63 11 
Wim Forceville, wim.forceville@luca-arts.be, 0476 73 79 59