Het succes van babbelbanken in de strijd tegen eenzaamheid

Steeds meer lokale besturen trekken de kaart van de praatbank in de strijd tegen eenzaamheid en onze behoefte aan sociale interacties. 

Praatbank?

In het Duitse Oldenburg duiken steeds vaker opvallend oranje parkbanken op. Geen gewone rustpunten, maar 'Plauderbänke'. Vrij vertaald: praatbanken. De banken nodigen stadsbewoners uit om met elkaar in gesprek te gaan. Een laagdrempelige en effectieve manier om eenzaamheid tegen te gaan. En het werkt.

Een eenvoudig idee met groot effect

Het concept van de praatbank is zowel simpel als geniaal: een gewone parkbank krijgt een bordje met de uitnodiging om te praten. Wie hier gaat zitten, geeft aan open te staan voor een gesprek met een onbekende. De drempel om contact te maken wordt zo verlaagd en spontane ontmoetingen worden gestimuleerd.

Chatty Benches

Het idee is niet nieuw. De eerste Chatty Bench werd in 2018 in Engeland geïntroduceerd door politieagent Ashley Jones. Die merkte dat veel ouderen slachtoffer werden van oplichting door hun sociale isolatie. Zijn oplossing? Een eenvoudige bank die uitnodigt tot een gesprek. Inmiddels zijn deze banken wereldwijd te vinden.

Plauderbänke in Oldenburg

Oldenburg is een van de Duitse steden die het concept heeft opgepikt. Op plekken als het Eversten Holz, de binnenstad en de Schlossgarten staan de herkenbare oranje banken. De gemeente, lokale bedrijven en vrijwilligers werken samen om de initiatieven te ondersteunen. Burgemeester Jürgen Krogmann is fan van het concept. Het is toegankelijk voor iedereen, maar vooral in de strijd tegen eenzaamheid werkt het goed. Hij benadrukt dat zelfs een eenvoudig initiatief als dit tot een groot verschil in iemands leven kan leiden. 

Eenzaamheid

Statbel monitort driemaandelijks de levensomstandigheden van de Belg via een bevraging bij 5.000 mensen. Eenzaamheid wordt daarbij ook specifiek in kaart gebracht. In het eerste kwartaal van 2022 voelde 8,7 % van de mensen zich meestal (7,8 %) of altijd (0,9%) eenzaam. In het eerste kwartaal van 2024 was dit al 9,3 %, waarvan 2 % zich altijd eenzaam voelde. Eenzaamheid is een fenomeen dat steeds vaker voorkomt, niet alleen onder ouderen maar ook bij jongeren. De coronapandemie heeft dit probleem alleen maar versterkt. Ouderen voelen zich wel vaker eenzaam. Afgerond twee keer zo vaak volgens de bevraging van Statbel. Maar de internationale studie ‘Jongeren en gezondheid’, uitgevoerd in 2022 bij 20.000 Vlaamse jongeren tussen 11 en 18 jaar, toont ook alarmerende cijfers. 1 op de 6 jongeren kampte met eenzaamheid in de nasleep van de coronapandemie. 

Van smalltalk tot diepere connectie

Het mooie aan de praatbanken is dat iedereen er welkom is. Ouderen die weinig sociaal contact hebben, studenten die net in de stad zijn komen wonen of simpelweg voorbijgangers die een praatje willen maken. De initiatiefnemers van Unternehmer -  Innentreff Oldenburg stellen dat gesprekken soms maar een paar minuten duren. Maar soms ontstaan ook diepe connecties. Om dit laatste te stimuleren zijn er op sommige banken ook gesprekskaarten aanwezig. Hierop staan vragen als “Wat heeft je leven het meest veranderd?” of “Hoe ziet jouw ideale dag er uit”. Klassieke conversaties over onderwerpen als het weer kunnen zo ingeruild worden voor gesprekken die een diepere betekenis hebben. Het onderscheidt de praatbank van de klassieke verpozingsbankjes.

Sociaal experiment of blijvend succes?

Wat begon als een experiment in enkele steden, lijkt uit te groeien tot een blijvend fenomeen. Niet alleen in Duitsland maar ook in Polen bijvoorbeeld wordt het concept enthousiast ontvangen. In Kraków werd de eerste 'Gaduławka' (de Poolse variant) geopend in 2021 in de tuin van het Joodse Gemeenschapscentrum. Ook in Vlaanderen komt het idee steeds vaker tot uiting. Zo zorgden de inwoners van de buurt Machelen Zuid in Zulte via het buurtbudget voor de komst van een praatbank. In 2020 kocht stad Oostende 40 babbelbanken. In 2021 werden nog 20 banken bijgekocht die toegankelijk zijn voor personen met een beperkte mobiliteit. In de stad Diest werd bij de plaatsing van de babbelbanken ook rekening gehouden met locaties langs wandelroutes. Zo vervullen ze niet alleen een sociale functie maar doen ze ook dienst als rustplek en stimuleren ze het gebruik van het publiek domein.