Aan de slag met het VLAIO EntreDesign Canvas
In een snel veranderende en complexe wereld is het van essentieel belang dat studenten meer dan alleen theoretische kennis verwerven. Ondernemend leren stimuleert creativiteit, probleemoplossend vermogen, en proactief gedrag.
Studenten leren om kansen te zien, risico's te nemen en innovatief te denken en te handelen, zodat ze als ‘change agents’ kunnen bijdragen tot de grote maatschappelijke uitdagingen. Die bijdrage is niet beperkt tot het opstarten van nieuwe ondernemingen. Die brede ondernemende competenties zijn van onschatbare waarde in hun toekomstige carrière en persoonlijke leven.
Het VLAIO EntreDesign Canvas werd ontwikkeld door een werkgroep met vertegenwoordigers van VLAIO, Vlajo, Unizo O&O, Duurzaam Educatiepunt en het Forum OHO, onder de deskundige begeleiding van dr. Bart Derre, HOGENT. Het Canvas bouwt voort op het doctoraal proefschrift van Bart Derre (2022), het ontwikkelde canvas van dr. Yvette Baggen, Universiteit Wageningen (2021) en de praktijkdeskundigheid van de betrokken werkgroepleden.
Het VLAIO EntreDesign Canvas biedt onderwijsprofessionals ondersteuning bij het vormgeven, inrichten en evalueren van ondernemend onderwijs (OO) dat niet zozeer ‘leren over’ beoogt maar vooral ‘leren door participatie’ in een ondernemend proces van waardecreatie zelf.
Het canvas kan worden gebruikt
- bij het ontwerpen van nieuwe OO-programma's,
- het optimaliseren van bestaande en
- om OO-programma's te vergelijken en te onderzoeken.
Het canvas steunt op een ontwerpgerichte benadering van OO waarbij onderwijskundige interventies worden gezien als 'artefacten'. De methodologie van ontwerpwetenschap maakt eclectisch gebruik van zowel wetenschappelijke inzichten als de concrete praktijkervaringen van docenten.
Het canvas ondersteunt onderwijsprofessionals met een breed scala aan ontwerpgerichte hulpmiddelen om -alleen of bij voorkeur samen met collega’s en stakeholders- concreet aan de slag te gaan met OO.
Het canvas volgt een lineaire procesbenadering voor het bepalen van:
- Het WAT: het waarom van het onderwijsprogramma en het bepalen van de bijhorende leerdoelen of beoogde leereffecten
- Het HOE of de METHODE
Voor de bouwfase wordt een middelste canvas met 3 ontwerpeisen en 11 ontwerpvariabelen aangeboden. Deze dimensies helpen de docent/leerbegeleider nadenken over concrete beslissingen die tijdens het ontwerpproces van ondernemend onderwijs moeten gemaakt worden. - De wijze van EVALUEREN van de leerprogressie van de studenten en de effectiviteit van het onderwijsprogramma als geheel.
Enkele aanbevelingen
- Een eerste zinvolle stap bij het gebruik van het canvas is het opzetten van een OO-ontwerpteam ingebed in een bredere 'community of practice', waarin verschillende relevante belanghebbenden samenwerken van ontwerp tot evaluatie. De deelname van verschillende belanghebbenden, zoals ondernemers en professionals, docenten, data-analisten, onderwijsexperts, onderwijsmanagement en studenten, aan het ontwerp-, monitorings- en verbeterproces van het ondernemend onderwijs bevordert het authentieke gehalte van de leeromgeving.
- We raden docenten aan om het principe van ‘constructive alignment’ toe te passen: het op elkaar afstemmen van leerdoelen, leeractiviteiten en beoordelingsmethoden in een samenhangende en effectieve leerervaring.
- Bij het gebruik van het canvas is het essentieel om een ontwerpgerichte methode te volgen, waarbij 'contextualisatie' en 'intentionaliteit' centraal staan. Deze aanpak helpt docenten om leeromgevingen te creëren die niet alleen effectief zijn, maar ook relevant en betekenisvol voor de studenten.
Contextualisatie houdt in dat het onderwijs wordt afgestemd op de specifieke context waarin studenten leren en opereren. Dit omvat niet alleen de leeromgeving en activiteiten, maar ook de eigenschappen van de studenten, docenten en de school zelf. Door deze factoren mee te nemen, kunnen docenten een meer holistische en effectieve leerervaring bieden.
Intentionaliteit betekent dat elke leeractiviteit en onderwijsmethode een duidelijke leeroriëntatie of 'why' heeft. Dit helpt studenten om gericht en doelbewust te leren en zorgt ervoor dat alle onderdelen van het curriculum bijdragen aan de gewenste leeruitkomsten. - Wetenschappelijke inzichten kunnen waardevolle handvatten bieden voor het vormgeven van OO. Deze inzichten kunnen afkomstig zijn uit diverse vakgebieden, zoals onderwijskunde, psychologie, economie en sociologie. Het is belangrijk dat docenten deze kennis benutten, maar tegelijkertijd rekening houden met de unieke context van hun eigen onderwijsomgeving. Een nuttige benadering bij het ‘evidence-informed’ ontwerpen van onderwijs is de ‘Via Negativa', waarbij je kijkt naar wat je beter niet doet in een bepaalde context. Het is vaak duidelijker wat niet werkt dan wat wel werkt. Door te vermijden wat ineffectief of contraproductief is, kun je de kwaliteit van je onderwijs verbeteren.