Innovatie is geen doel op zich, maar een middel om de werking van de overheid efficiënter en effectiever te maken. Innovatieve overheidsopdrachten maken het mogelijk om oplossingen te vinden voor vraagstukken die vandaag onbeantwoord blijven. Ze versterken zo de kennispositie van de overheid.

Marktconsultaties geven de overheid belangrijke inzichten in de huidige stand van zaken qua kennis en technologie, in marktevoluties en in nieuwe, potentiële marktspelers. 

Bij innovatieve overheidsopdrachten consulteer je doorgaans de markt op voorhand om de haalbaarheid in te schatten. Deze overheidsopdrachten verlopen daarbovenop vaak gefaseerd waardoor je innovatie- en andere risico’s goed kan beheren. Voorafgaande test- en validatiefases verminderen de risico’s bij de eigenlijke aankoop later. Ze vermijden ook dat er een mismatch is tussen de behoefte en de oplossing.

Dankzij de interactie tussen vraag- en aanbodzijde van bij de voorbereiding tot en met de oplevering van de opdracht (tijdens de marktconsultatie, bij de plaatsingsprocedure met onderhandelingsmogelijkheden en de uitvoering) sluit de innovatieve oplossing beter aan bij de reële noden van de publieke sectororganisatie en de uitdagingen van de gewenste innovatieve oplossing.

De ontwikkeling van een oplossing via een innovatieve overheidsopdracht begint ook altijd bij de eindgebruiker en bij het goed in kaart brengen – van bij de start – van zijn noden en verwachtingen.

Door de innovatieve overheidsopdrachten breed in de markt te zetten kan marktcompetitie ten volle spelen. Soms wordt er daarbovenop gekozen om de marktspelers in parallel en dus in competitie met elkaar verschillende innovatieve oplossingen te laten uitwerken, wat leidt tot een betere prijs/kwaliteit. Innovatieve overheidsopdrachten zorgen zo voor betere, goedkopere oplossingen.

Bij innovatieve overheidsopdrachten kan de overheid in bepaalde gevallen gebruiks- en/of eigenaarsrechten verwerven op de innovatieve oplossing, wat niet zo is bij subsidies.

Wanneer een product niet voorhanden is op de markt of er alleen laagwaardige producten worden aangeboden, kan de koopkracht van overheidsinkopers de markt stimuleren om te gaan innoveren.

Elke overheids- en publieke organisatie die aan de wetgeving overheidsopdrachten moet voldoen, kan via innovatieve overheidsopdrachten haar aankoopmiddelen inzetten voor innovatie. Zo kunnen middelen voor innovatie over alle beleidsdomeinen- en niveaus gemobiliseerd worden.

Innovatieve oplossingen die de werking van de publieke sector performanter maken of bijdragen aan het vinden van oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen leiden tot hogere tevredenheid bij de medewerkers en burgers.

Doordat de publieke sector aankoopmiddelen inzet om innovaties mee te laten ontwikkelen, komen er meer financiële middelen voor onderzoeks-, ontwikkelings- en innovatie-activiteiten ter beschikking.

Door het aankoopproces bij innovatieve overheidsopdrachten zo eenvoudig en helder mogelijk te houden, door te kiezen voor een interactieve en vaak gefaseerde aanpak en door functionele in plaats van technische specificaties te gebruiken, krijgen kmo’s en starters een betere toegang tot overheidsmarkten.

Via de interactie met de overheid krijgen ondernemers een beter inzicht in de maatschappelijke taken die overheden opnemen en de bijhorende uitdagingen en innovatiebehoeften. Dit biedt perspectieven op nieuwe onderzoeks- en innovatiethema’s en de ontwikkeling van nieuwe markten of veelbelovende niches.

Innovatieve overheidsopdrachten creëren vaak mogelijkheden om samenwerkingsverbanden tussen ondernemingen, kennis- en/of onderzoekscentra op te zetten.

Niet alleen worden ondernemingen uitgedaagd om innovatieve oplossingen te bedenken en te ontwikkelen, vaak krijgen ze ook de mogelijkheden om die innovaties te testen en valideren. Bijvoorbeeld via toegang tot data, toegang tot testdata, toegang tot testpubliek, …

Vaak is het niet evident om de sprong te maken van productontwikkeling naar commercialisering, de zogenaamde ‘valley of death’ of ‘the innovation gap’. Wanneer de overheid als eerste klant of ‘first customer’ optreedt, komen er nieuwe mogelijkheden om ‘the valley of death’ te overbruggen.